Opsiyon Stratejileri – III
Giriş
Önceki iki yazıyla incelenmeye başlanan opsiyon stratejileri bu yazıda son olarak ele alınacaktır. Hatırlanacağı üzere, önceki yazılarda yer alan boğa, ayı ve kelebek spreadleri ya call opsiyonlarla ya da put opsiyonlarla yapılır. Yatırımcı elinde kullanım tarihleri aynı, kullanım fiyatları farklı ya call opsiyon ya da put opsiyon tutar. Başka bir deyişle call ve put opsiyonun biraraya gelmesinden oluşan bir portföy bulundurmaz. Call opsiyonlar ve put opsiyonlar birbirinden bağımsızdır.
Bu yazıda incelenecek opsiyon stratejilerinde ise call ve put opsiyonlar birlikte yer alır, birlikte alım satıma konu olurlar. Yatırımcı hem call hem de put opsiyonu aynı anda portföyünde tutar.
4.1.3. Straddle Stratejisi
Bir straddle, kullanım tarihleri ve kullanım fiyatları aynı olan bir call opsiyon ile bir put opsiyonun satın alınmasıyla oluşur.
Hatırlanacağı üzere boğa, ayı ve kelebek spreadleri ile ilgili stratejilerde yatırımcı elinde tuttuğu opsiyonlarda hem satıcı hem de alıcı olabiliyordu. Straddle’da ise yatırımcı sadece alıcı pozisyonundadır.
Straddle pozisyonu, hisse senedi fiyatlarında aşağı ve yukarı yönlü önemli dalgalanmaların olacağını bekleyen, ancak bu değişikliklerin hangi yönde olacağını tam olarak kestiremeyen opsiyon alıcıları için uygundur. Bu durumda alıcı, fiyatlarda yükseliş de olsa düşüş de olsa kazanabilecektir.
Straddle stratejisindeki opsiyon satıcısı ise hisse senedi fiyatlarında küçük ya da hiçbir değişikliğin olmayacağını tahmin etmektedir. Eğer tahminleri gerçekleşirse kazanç sağlayacaktır. Tahminlerinde hata yaptıysa, fiyatlar artsa da azalsa da kaybedecektir.
Straddle stratejisine ilişkin şekil aşağıda yer almaktadır.
Straddle stratejisine ilişkin bir örnek :
Bir yatırımcının piyasada cari fiyatı 69 $ olan hisse senedi fiyatının, gelecek üç ay içinde büyük değişikliklere uğrayacağını düşündüğünü varsayalım. Bu yatırımcı, put ve call opsiyonların her ikisini alarak bir straddle pozisyonu yaratabilir.
Opsiyonların vadeleri üç ay, kullanım fiyatları da 70 $’dır. Call opsiyonun maliyeti (primi) 4 $, put opsiyonunun maliyeti de 3 $’dır.
Yatırımcı her iki opsiyonda da alıcı olduğuna göre opsiyonları almak için toplam
7 $ primi (4 $+3 $) başlangıçta ödemiştir.
a) Cari piyasada hisse senedi fiyatının 60 $’a düşmesi durumu
Üç aylık vade dolduğunda cari piyasada hisse senedi fiyatının 60 $’a düştüğünü kabul edelim. Bu durumda yatırımcı elindeki call opsiyonu işleme koymayacaktır. Çünkü içinde bulunduğu alıcı pozisyonunda fiyatların 70 $’ın üzerine çıkacağını düşünmüştü. Halbuki fiyatlar kullanım fiyatının da altına düştü. Opsiyonu işleme koyduğunda opsiyon gereğince 70 $’dan alıp piyasada 60 $’a satması gerekecek. Böyle rasyonel olmayan bir işlemi yapmaktan da kaçınacaktır. Hisse senetlerini doğrudan cari piyasada 60 $’dan almayı tercih edecektir.
Yatırımcı call opsiyonu işleme koymayarak başlangıçta ödemiş olduğu 4 $’lık primi kaybeder. Buna karşılık opsiyon satıcısı da opsiyon işleme konulmadığı için 4 $’lık prim kadar getiri sağlamış olur.
Bu durumda, bir adet call opsiyonda alıcı pozisyonundan doğan net kayıp: – 4 $ prim
Yatırımcı elinde tuttuğu put opsiyonda da alıcı pozisyonunda olduğu için opsiyon konusu varlığı satma hakkı vardır. Yatırımcı bu hakkını kullanarak hisse senedini piyasada 60 $’a satmak yerine opsiyon gereğince 70 $’dan opsiyon satıcısına satar.
Bu durumda bir adet put opsiyonda alıcı pozisyonundan elde edilen kazanç aşağıdaki gibi olur.
Put opsiyonda alıcı pozisyonundan elde edilen kazanç = Kullanım fiyatı – Cari hisse senedi fiyatı
= ( 70 – 60 ) = 10 $
Yatırımcısına kazanç sağladığı için bu opsiyon “parada” opsiyon olarak nitelendirilir.
Yatırımcı sözkonusu put opsiyonu almak için başlangıçta 3 $ prim ödemişti. Pozisyonların net kayıp ve kazançlarını hesaplamak için opsiyon primleri dikkate alınmalıdır. Bu durum aşağıda gösterilmiştir.
Put opsiyonda alıcı
pozisyonundan elde
edilen net kazanç = Pozisyondan doğan kazanç – Ödenen opsiyon primi
= 10 $ – 3 $ = 7 $
Görüldüğü üzere, pozisyondan kaynaklanan kazanç ödenen opsiyon priminden fazladır.
Straddle stratejisinden elde edilen net sonuç, call ve put opsiyondan doğan sonuçlar birlikte dikkate alınarak aşağıdaki gibi gösterilebilir.
Cari piyasada hisse senedi fiyatının 60 $’a düşmesi durumunda
straddle stratejisi bir bütün olarak ele alındığında :
Bir adet call opsiyonda alıcı pozisyonundan doğan net kayıp: – 4 $
Bir adet put opsiyonda alıcı pozisyonundan doğan net kazanç: 7 $
Straddle stratejisinden elde edilen net kazanç : (- 4 $) + ( 7 $) = 3 $
b) Cari piyasada hisse senedi fiyatının 80 $’a yükselmesi durumu
Bilindiği üzere yatırımcının elinde bulunan birer adet call ve put opsiyonların kullanım fiyatları 70 $’dı.
Cari piyasada hisse senedi fiyatının 80 $’a yükseldiğini düşünelim. Yatırımcı alıcı pozisyonunda olduğu call opsiyonu işleme koyar. Bu doğrultuda hisse senedini opsiyon gereğince 70 $’dan satın alıp piyasada 80 $’a satar.
Bu durumda pozisyondan elde edilen kazanç aşağıdaki gibi olur.
Call opsiyonda alıcı
pozisyonundan elde
edilen kazanç = Cari hisse senedi fiyatı – Kullanım fiyatı
= ( 80 -70 ) = 10 $
Yatırımcı başlangıçta, bu call opsiyonu almak için 4 $ prim ödemişti.
Call opsiyonda alıcı
pozisyonundan elde
edilen net kazanç = Pozisyondan elde edilen kazanç – Ödenen opsiyon primi
= 10 $ – 4 $ = 6 $
Diğer taraftan, yatırımcının elinde kullanım fiyatı 70 $ olan bir put opsiyon bulunmaktadır. Yatırımcı put opsiyonda alıcı pozisyonunda olduğundan cari piyasadaki fiyatların düşeceği beklentisi içindedir. Çünkü piyasada düşük fiyata satmak yerine opsiyon gereğince yüksek fiyattan satmayı planlamıştı. Ancak cari piyasada fiyatlar 70 $’lık kullanım fiyatının üzerine, 80 $’a çıktığı için yatırımcı opsiyonu işleme koymaz. Başka bir deyişle satma hakkını kullanmaz. Çünkü opsiyon gereğince 70 $’a satmak yerine, doğrudan piyasada 80 $’a satmak daha akılcıdır.
Bu durumda yatırımcı başlangıçta put opsiyonu satın almak için ödediği 3 $’lık primi kaybeder.
Bir adet put opsiyonda alıcı pozisyonundan doğan net kayıp: – 3 $ prim
Straddle stratejisinden elde edilen net sonuç, call ve put opsiyondan doğan sonuçlar birlikte dikkate alınarak aşağıdaki gibi gösterilebilir.
Cari piyasada hisse senedi fiyatının 80 $’a yükselmesi durumunda
straddle stratejisi bir bütün olarak ele alındığında :
Bir adet call opsiyonda alıcı pozisyonundan doğan net kazanç : 6 $
Bir adet put opsiyonda alıcı pozisyonundan doğan net kayıp : – 3 $
Straddle stratejisinden elde edilen net kazanç : (6 $) + (- 3 $) = 3 $
Yukarıda straddle ile ilgili yapılan açıklamalarda, bir straddle yatırımcısının fiyatlar yükselse de düşse de kazanabileceği belirtilmişti. Ancak bunun gerçekleşmesi için
fiyatlarda önemli dalgalanmaların görülmesi ve opsiyonlardan elde edilen kazancın opsiyonlar için ödenen primlerden yüksek olması gerekir.
Fiyatlardaki aşağı ve yukarı yönlü dalgalanmalar yeterince yüksek olmadığında yatırımcı zarar edebilir. Yukarıda verilen örnekteki işlemler cari piyasada fiyatların
65 $ veya 75 $ olması durumuna göre çözüldüğünde, opsiyon primleri de dikkate alınarak net sonuca ulaşıldığında, her iki durumda da straddle stratejisinden 2 $ zarar edildiği görülür. Buna karşılık aynı örnekte fiyatların 50 $ veya 90 $ olması durumunda yatırımcı straddle stratejisinden net 13 $ kazanç sağlar.
Vade sonunda cari piyasada hisse senedi fiyatının opsiyondaki kullanım fiyatı olan
70 $ olarak gerçekleşmesi, alıcı pozisyonundaki yatırımcı açısından olabilecek en kötü durum iken satıcı için son derece olumlu bir durumdur. Alıcı açısından düşünüldüğünde, önceden belirlenmiş kullanım fiyatı ile piyasadaki fiyat aynı olduğunda call ve put opsiyonların işleme konulmasının bir anlamı yoktur. Yatırımcı (alıcı) aynı fiyattan alıp satma gibi gereksiz işlemlerden kaçınacaktır. Opsiyonlar işleme konulmayınca da başlangıçta ödenmiş olan opsiyon primleri kadar zarar edilir. Bu da yukarıdaki örneğe göre; call opsiyon için 4 $, put opsiyon için 3 $ olmak üzere toplam 7 $’dır. Diğer taraftan satıcı, alıcının opsiyonları işleme koymamasını ve böylece opsiyon primlerinin kendisine kalmasını bekliyordu.
Durum genel olarak ele alındığında, piyasadaki hisse senedi fiyatları opsiyondaki kullanım fiyatından düşük de olsa yüksek de olsa bir straddle pozisyonu yatırımcısına kazanç sağlama özelliği taşımaktadır. Başka bir deyişle straddle stratejisi yatırımcıya çifte koruma sağlamaktadır.
4.1.4. Straps ve Strips Stratejileri
Strap : İki call opsiyon ve bir put opsiyonun kombinasyonudur.
Strip : İki put opsiyon ve bir call opsiyonun kombinasyonudur.
Her iki durumda da opsiyonların kullanım fiyatları ve vadeleri aynıdır.
Hatırlanacağı üzere, straddle stratejisinde vadeleri ve kullanım fiyatları aynı bir call opsiyon ile bir put opsiyon yer almaktaydı.
Strap ve strip pozisyonlarından elde edilen kârlara ilişkin şekiller aşağıda yer almaktadır.
Yatırımcının, hisse senedi fiyatlarında bir değişiklik olacağını ve bu değişikliğin fiyat düşüşünden çok fiyat artışı yönünde gerçekleşeceğini tahmin ettiğini varsayalım. Bu durumda put opsiyona göre call opsiyonun sayısını arttırmak, başka bir deyişle, strap pozisyonuna girmek akılcı olacaktır.
Bir yatırımcının amacı piyasadaki her türlü fiyat hareketlerinden kâr elde etmektir. Eğer yatırımcı fiyatların düşeceğine daha çok olasılık tanıyorsa, bir call opsiyona karşılık iki put opsiyonu satın alarak strip stratejisini uygulayabilir.
4.1.5. Strangle Stratejisi
Bir strangle kullanım fiyatları farklı, vadeleri aynı olan bir call opsiyon ile bir put opsiyonun satın alınmasıdır.
Aşağıdaki şekil, bir strangle pozisyonunu göstermekte olup, call opsiyonun kullanım fiyatı X2, put opsiyonun kullanım fiyatı ise X1’dir.
Strangle ile straddle pozisyonunun benzerlikleri:
Her ikisinde de bir call ve bir put opsiyon tutulmaktadır.
Strangle ile straddle pozisyonunun farkları:
Bir straddle’da opsiyonların ;
kullanım tarihleri aynı,
kullanım fiyatları aynı.
Bir strangle’da opsiyonların ;
kullanım tarihleri aynı,
kullanım fiyatları farklı.
Bir strangle’da yatırımcının kazanç sağlayabilmesi için, fiyatların straddle’a göre daha hızlı hareket etmesi gerekir.
Strangle pozisyonunda yatırımcı fiyatlarda önemli bir değişiklik beklemekte, ancak bu değişikliğin hangi yönde olacağını bilememektedir. Kazanç, kullanım fiyatlarının birbirlerine ne kadar yakın olduğuna bağlıdır. Kullanım fiyatları arasındaki fark büyüdükçe, yatırımcının kazanç elde edebilmesi için hisse senedi fiyat değişiminin yüksek olması gerekir.
