Piyade tüfeğini ateşlediği için MB’nin saygınlığının güme gitme tehlikesi var. Bir an önce sahadaki oyuncu sayısı artmalı.
Para politikası hakkında son zamanlarda çok sayıda yazı yer aldı bu köşede. Bunun ilk nedeni uygulanan para politikasının alışılmışın dışında olması. İkinci nedeni, sağda solda para otoritesinin saygınlığını zedeleme potansiyeli olan çok sayıda raporun dolaşması. Üçüncü nedeni ise mali yatırımcıların sık sık yeni politika hakkında ‘kafalarının karışık’ olduğunu belirtmeleri. Böyle olunca da ayrıntılı biçimde durmak gerekiyor yeni para politikası üzerinde.
Yeni para politikasının alışılmışın dışında olması bir kusur değil şüphesiz. Küresel kriz, finansal istikrarın ne denli önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Bu çerçevede bakınca, yeni bir para politikası uygulaması arayışına girmenin garip bir tarafı yok.
Gariplik başka tarafta. İlk gariplik, hâlâ uygulandığı belirtilen enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde, açıklanan politika faizinin bir anlam ifade etmesi için bankaların Merkez Bankası’ndan (MB) talep ettikleri parayı MB’nin onlara satmak zorunda olduğu gerçeğinden kaynaklanıyor. Bankaların talep etikleri para miktarını sınırlamak üzere, sorumlu başka kurumlar devreye girmeden, sadece zorunlu karşılık oranlarını arttırarak kredi genişlemesinin azaltılabileceği sanılıyor. Bunun üzerinde çok durdum, geçiyorum. Bir başka önemli gariplik daha var. Bugün onunla ilgiliyim.
MB açıklamalarına göre yeni politikada fiyat istikrarı ve finansal istikrar temel amaçlarına ulaşmak için üç ara hedefe ulaşılmak isteniliyor: Enflasyonu hedef civarında tutmak, kısa vadeli sermaye girişlerini azaltmak ve kredi artış hızını sınırlamak. Bugüne kadar üzerinde çok az durduğum kısa vadeli sermaye girişlerini azaltmak hedefi hakkında bir şeyler söyleyeceğim.
Ne yazık ki olumlu değil söyleyeceklerim. Olumsuzluğun temel nedenleri şunlar: Birincisi, MB’nin çok fazla etkileyemeyeceği bir değişken için ara hedef oluşturması anlamlı değil. Farklı bir ifadeyle, elindeki politika araçlarının gücü bu hedefe ulaşmak için yeterli değil. Güdümlü füzeyle vurabileceğiniz bir hedefe piyade tüfeği ile ateş etmenin pek anlamı olmasa gerek. İkincisi, o tüfeğin geri tepip sizi vurması da mümkün.
Sermaye girişlerini azaltmak için MB’nin piyade tüfeği ile yapabileceği iki şey var. Birincisi, ‘düşük faizli ülkelerin parası cinsinden borçlanılan dövizlerin Türkiye’ye getirilip, yüksek faizden değerlendirilip, kısa süre sonra kurun da düşük olmasından yararlanılarak elde edilen anapara ve kazançların dövize çevrilerek borç alınan ülkeye dönülmesi’ şeklinde özetlenebilecek ticareti engellemek için MB’nin borç alma faizini düşürmek. Bu faizi düşürdü MB; iyi de yaptı. İkincisi, MB’nin asıl politika faizi olan ve ekonomideki temel kısa vadeli gösterge faizi olarak düşünebilecek haftalık borç verme faizini düşürmek.
Geri tepme olasılığı
İşte ortadaki sorun karşısında çok yetersiz olduğu yetmiyormuş gibi piyade tüfeğinin bir de geri tepmesi olasılığının bulunması bununla ilgili: Zira bu politika diğer iki ara hedef ile çelişebilir. Enflasyonu, hedef düzeyinde tutmak ara hedefi ile uyumlu olmayabilir bu faiz indirimi. İkincisi, bir yandan kredi artış hızını sınırlamak istiyorsunuz, öte yandan faizi indirerek hem kredi talebini arttırabilecek bir iş yapmış oluyorsunuz hem de bankaların MB’nin el koyduğu mevduatı telafi etmek üzere MB’den alabileceği borç paranın maliyetini düşürüyorsunuz. Üstelik kısa vadeli sermaye girişlerini engelleyebilecek asıl aktörler oynadığınız oyuna seyirciler; onları duyurularınızda tribünden sahaya davet etmeniz gerekiyor, yapmıyorsunuz.
Sıra güdümlü füzede: Kısa vadeli girişler ile mücadele etmenin birbirini dışlamayan iki temel biçimi var: Bir, sermaye kontrolleri uygulanabilir. İki, maliye politikası sıkılaştırılır. Sermaye kontrolleri ekonomi yönetimince kategorik olarak reddedildiğine göre o zaman maliye politikasının sıkılaştırılması şart. Bu yapılmayınca, olmayacak duaya amin diyerek piyade tüfeğini ateşlediği için MB’nin saygınlığının güme gitmesi tehlikesi var. Bir an önce sahadaki üstün yetenekli (güdümlü füzelerle donanmış) oyuncu sayısını arttırmak gerekiyor.
Fatih ÖZATAY
