Koalisyon hükümetinin sonu, bu iktidarın ilk yılları idi. Yaz aylarında tatil yaptığım bir yöremize yaz başında gittiğimizde dövizin, özelliklede doların o yıl yükseldiğini bahane eden yörenin esnafı iğneden ipliğe her şeye zam yapmışlardı. Hepsinin gerekçeleri de aynıydı…
Dolar çok yükseldi mazot, gübre ve ila…
Süt alınca anladık ki Mehmet dayıda okkalı bir zam yapmıştı dayanamadım dedim ki el insaf ineklerde dolar yemiyor ya?
Niye yemesinler beyim dolarda yeşil değil mi?
….!
Hani nerden nereye…
Bu faiz vatana ihanettir falan deniyor ya?
Aklıma o günler geldi ve gülümsemeden edemedim! Şimdi ise işler tümden kötü. Neden derseniz o yıllarda ülke iç üretimde ve özellikle insani ve hayvansal beslenmede bu kadar dışa bağımlı değildi. Özelleştirmeler yapılmamış, ithalata dayalı ihracat da önemsenmeyecek kadar düşük, gümrük kapıları bu kadar serbest ve Çin malları bu denli piyasaya hakim olamamıştı.
Şimdi ise milli içkimiz rakının ve sigaraların karı bile ülkede kalmıyor, yabancılara gidiyor! İş bu kadarla kalsa ne ala..
Buğdaydan-mısıra, etten-canlı hayvana, aklınıza ne gelirse hatta bunların tohumları bile ithal edilir oldu değil mi?
İşte onun için şimdi durumumuz çok daha kötü…
Doların yükselişi ithalatı azaltıp, cari açığı kaparken ihracata sekte vurmanın yanında iç üretimin her safhasında doların TL değeri üzerinden pahalılaşmasını da sağlayacaktır.
Gelelim işin bir diğer yönü olan sanayi ve iş adamları cephesine;
Bizim ekonomik sistemimiz neye göre düzenlenmiş ve küresel piyasalara deklere edilmiştir?
Serbest piyasa ekonomisi değil mi?
Üstelik yabancı, yerli tüm ekonomi çevrelerinin güvenini sağlamak için bir sürü yasa çıkartıp hatta tahkim yasalarını da kabullenerek, bu piyasa sistemine geçtik. O halde şimdi yaşan olaylar bu ekonomik yapı ile tamamen ters değil mi?
‘’Şimdi siz bir yabancı ya da yerli sermayedarsınız diyelim. İleriye dönük ekonomik planlamalarınızı bu sistem üzerinden yaptınız, dolar borçlanan ticari faaliyetler ile yatırım yaptınız, bununla kalmadınız geleceğinizi de güvenceye alıp vadeli işlemler ve opsiyon piyasasında(VİOP) kendinize göre bir dolar alışı yaptınız’’
Siz çok şanslısınız demektir aman nazar değmesin!
Diyelim ki tam tersi bir işlemle kazançlarınızı muhafaza için makul ve olabilir bir seviyeden ihtiyaç duyduğunuz bir dönem için VİOP sattınız işte sizde yandınız demektir!
Bir başka açıdan bakalım;
İki iş adamı ve aynı sektörde olduğunu varsayalım. İkisinin de çok iyi ekonomistlere sahip olduğunu ve tüm gelecekte ki gelişmeleri dikkate alarak, birinin birikimlerini dolara çevirdiğini diğerinin ise dolar borçlanarak yatırıma girdiğini düşünün!
Bu durumda kim kazandı, kim yok oldu? Ve de bura da kabahat kimindir?
Diyeceksiniz ki bu ticaret hesabını kitabını iyi yapsa idi?
Çok doğru!
Ama liberal bir ekonomik sistemde, MB işlerine bu kadar aleni müdahale edileceğini kim tahmin edebilirdi ki?
Eğer bu tartışmalar sonucu ciddi ve haksız sektörsel bir el değiştirmelere neden olmuş ise ki mutlaka olacaktır, bu kazanım ve kayıplar(!) ekonomik olarak çok derinlemesine araştırılacak ve uzun süre gündemden de düşmeyecektir!
