Bu sabah tan itibaren Borsa İstanbul’da BISTECH sistemi adı verilen sistem devreye sokuluyor. Bu konuda Borsa İstanbul web sitesinde bu sistemin neler getireceği şöyle açıklandı;
BISTECH Teknoloji Dönüşümü İle Sermaye Piyasalarında Ne Değişecek?
- 1993 yılında devreye alınan 22 yıllık Pay Piyasası işlem sistemi uygulamaları, tüm ekosistemiyle birlikte yenileniyor.
- BISTECH Teknoloji Dönüşümü ile temel olarak dünyanın her yerinden Borsa İstanbul’a erişim sağlanıyor.
- Borsacılık alanında artık Türkiye Sermaye Piyasaları, dünya ile aynı dili konuşabilecek konuma ulaşıyor.
- BISTECH Teknoloji Dönüşümü ile Borsa İstanbul’un global bir oyuncu olması için önemli bir adım daha atılmış oluyor.
- Dünya standartlarında inşa edilen Borsa’daki yeni veri merkezi ile yerli ve yabancı üyelere eş yerleşim hizmetleri sunulmaya başlanarak; algoritmik işlem ve HFT gibi daha hızlı işlem yapılabilmesinin yanı sıra farklı mesafelerdeki üyelerin işlem sistemine benzer sürelerde erişebilmelerine olanak sağlanıyor.
- Sınırlı sayıda emir iletimi yerine sınırsız emrin kuyruğa girerek işleneceği bir yapıya geçiliyor.
- Takasbank ile birlikte ortak alt yapı kullanılmaya başlanıyor. Yeni ürünlerin ve pazarların oluşturulması kolaylaşıyor.
- BISTECH Teknoloji Dönüşümünün başarıyla sonlandırılmasının ardından tek platformda 4 piyasada işlem yapabilme yeteneği kazanılmış olacak.
Borsada İşlem Saatleri
Aşağıdaki bölüm ağırlıklı olarak Tacirler Menkul Değerler’in Hazırladığı bilgilendirme dokümanından alınmış ve bazı eklemeler yapılmıştır.
(https://tacirler.com.tr/pdfs/BISTECH.Web.Duyurusu.pdf )
Emirler borsaya hangi yollarla iletilebilir?
Emirler borsaya Broker üzerinden ya da Online işlemler, Matriks E-Broker, Matriks Trader,
Matriks Mobile, Foreks FXTrader ve Foreks Mobile uygulamaları ile iletilebilir.
Pay Piyasasında hangi Pazarlar yer almaktadır?
Yıldız Pazar (Z): Halka açık kısmın Piyasa Değeri 100.000.000 TL üzerindeki BİST100 Paylarının
dahil olduğu Pazardır.
Ana Pazar (N): Halka açık kısmın Piyasa Değeri 100.000.000 TL altındaki Payların dahil olduğu
Pazardır.
Gelişen İşletmeler Pazarı (G): Halka açık kısmının Piyasa Değeri 25.000.000 TL altındaki
Payların dahil olduğu Pazardır. Bu kriter ilk defa Halka Arz edilen Paylar için geçerli olacaktır.
Yakın İzleme Pazarı (W): Gözaltı Pazarının yerine getirilen, mali yapısı bozulan ve bu amaçla
takip edilen Payların bulunduğu Pazardır.
Kolektif Yatırım Ürünleri ve Yapılandırılmış Ürünler Pazarı (K): Yatırım Ortaklıkları Payları,
Borsa Yatırım Fonları, Yatırım Fonları, Varant ve Sertifikaların dahil olduğu Pazardır.
Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı (Q): Halka Arz olmadan sadece nitelikli yatırımcılara ihraç
yapılan Payların sadece nitelikli yatırımcılar arasında işlem göreceği Pazardır.
Piyasa Öncesi İşlem Platformu (S): Serbest İşlem Platformu (SİP) yerine getirilen, halka açık
statüde olup da SPK tarafından Borsada işlem görmesine karar verilen Payların dahil olduğu
Pazardır
Pay Piyasasında Seans uygulaması nasıl olacaktır?
Yeni sistemde TEK SEANS uygulamasına geçilecektir. Gün ortasında 12:30 – 13:30 saatleri arasında tüm piyasada sadece Tek Fiyat İşlem Yöntemi uygulanacaktır.
Pay Piyasasında Açılış Fiyatı nedir?
Açılış Seansı, Kapanış Seansı ve tüm Tek Fiyat İşlem Yöntemi uygulamalarında geçerlidir. En çok işlem miktarının gerçekleşmesinin sağlandığı fiyat AÇILIŞ FİYATI’dır. Limit Emirler, Piyasa Emirler, Piyasadan Limite Emirler, Kalanı İptal Et (KİE) Emirler, Rezerv Emirler (Iceberg) ve kotasyonlar hesaplamaya dahil edilir. Küsurat, Hepsi ya da Hiçbiri, Gerçekleşmezse İptal Et, Gösterge emirler, Dengeleyici Emirler, Tetiklenmemiş Stop ve Stop Order Emirler hesaplamaya dahil edilmez.
Baz fiyat nedir, nasıl hesaplanır?
Bir önceki seansın (günün) Kapanış Fiyatı Baz Fiyat olacaktır. Açılış seansındaki fiyat Baz Fiyat değildir. Varant ve Sertifikalarda Baz Fiyat uygulanmaz.
Fiyat gösterimi nasıl olacaktır?
Kuruş alanı 3 karakter oluyor. (Örneğin 1.210)
Fiyat marjı ne kadardır?
Taban ve Tavan limitleri belirlenirken Baz Fiyata uygulanacak marjlar; Paylar ve BYF’ler için 20% , Rüçhan Hakları ve ISKUR.E için 50% olacaktır. Varant ve Sertifikalar için Serbest Marj uygulanır. Fiyat Limitlerindeki yuvarlama içe doğru yapılacaktır. (Taban Fiyat için Yukarı; Tavan Fiyat için Aşağı) Kapanış Seansındaki marj için, Son işlem fiyatına ±3% limit uygulanır.
Fiyat Adımı uygulaması nasıl olacaktır?
Pay Piyasasında Emir türleri nelerdir?
Limit: Mevcut sistemde en fazla kullanılan emir türüdür. Günlük, İptale Kadar Geçerli (İKG),
Kalanı İptal Et (KİE), Gerçekleşmezse İptal Et (GİE) ve Tarihli türleriyle kullanılabilir.
Piyasa: Fiyat olmaksızın sadece miktar girilerek, en iyi fiyattan başlanarak emrin tamamen gerçekleşene kadarki fiyatlardan işleme döndüğü emir türüdür. Günlük, Kalanı İptal Et (KİE) ve Gerçekleşmezse İptal Et (GİE) türleriyle girilebilir. Eşleşecek hiçbir emir yoksa emir otomatik olarak iptal olur. Tek fiyat yönteminde girilen Piyasa Emirlerinin Limit Fiyatlı emirlere göre fiyat önceliği vardır.
Piyasadan Limite: Fiyat olmaksızın gönderilen ve aktif fiyata limit emir göndermekle eşdeğer olan emir türüdür. Günlük, Kalanı İptal Et (KİE), Gerçekleşmezse İptal Et (GİE) ve Tarihli türüyle kullanılabilir. Tek Fiyat Yönteminde emir toplama aşamasında girilip eşleşmede işleme dönüşmeyen kısımları bir sonraki seansa aktarılır.
Dengeleyici (Imbalance): Tek Fiyat Yöntemiyle eşleşmeden kalan emirler ile işlem yapmak için kullanılacak emir türüdür. Dengeleyici emirlerin eşleşmeyen kısımları iptal edilir. Açılış Fiyatlı Emir (AFE) – Kapanış Fiyatlı Emir (KAFE) yerine kullanılacaktır.
Özel İşlem Bildirimi: Mevcut sistemdeki Özel Emir ve Toptan Satış İşlemlerinin yerini alacaktır. İlgili Pay’ın fiyat limitlerinde dahilinde gerçekleştirilebilir. 3.000.000 TL ve üzerindeki işlemler için kullanılabilir.
Kotasyon: Piyasa Yapıcıların girdiği emir türüdür.
Pay Piyasasında kullanımına ileride başlanacak Emir türleri hangileridir?
Koşullu Emirler (Hepsi ya da Hiçbiri; Gerçekleşmezse İptal Et – GİE; Durdurma Emirleri – Stop Orders; Açılış / Kapanış Emirleri; Kısmi Görünme Koşullu Emirler – Iceberg Orders), Orta-Nokta (Mid-Point) Emirler ve Ağırlıklı Ortalama Fiyatlı (AOF – TAR) emirlerinin kullanımına ileride başlanacaktır.
Pay Piyasasında emir süreleri nasıl olacaktır?
Günlük emirlerin yanı sıra 30 güne kadar geçerli – ileride 255 güne kadar – Tarihli Emirler ile İptale Kadar Geçerli (İKG) emirler ile verilebilecek emir süreleri artmış olacaktır. Günlük bir emirin Tarihli bir emire dönüştürülmesi mümkün olacaktır.
Pay Piyasasında Tarihli Emir verilebilecek mi?
Başlangıçta sadece Birincil Piyasa işlemlerinde kullanılacaktır.
Emir girişlerinde Lot ve tutar sınırı olacak mı?
10 Milyon Lot üzerindeki emir direkt iptal olacaktır.
Bir emir en fazla 3 Milyon TL büyüklüğünde olabilir. (Örneğin 7 Milyon TL’lik bir emir 3 + 3 + 1 şeklinde üç adet emir olarak sisteme iletilir)
Emir bölme yapılabilecek mi?
Emir Bölme yapılamayacaktır.
Emir fiyat ve miktar düzeltme yapılabilecek mi?
Fiyat ve miktarda düzeltme yapılabilecektir.
Emir Önceliği nasıl uygulanacaktır?
Miktar azaltıldığında ve süre kısaltıldığında öncelik korunur. Miktar artırıldığında, emir bilgileri değiştirildiğinde, süre uzatıldığında ve fiyat kötüleştirildiğinde öncelik kaybolur. Açılış/Kapanış ya da Tek Fiyat Bölümünde KİE Emir, Tarihli ya da Günlük emire ve ya Tarihli ya da Günlük Emir, KİE emire dönüştürülebilir, fakat öncelik kaybolur.
Emir iptali uygulaması nasıl olacaktır?
Emir istendiği takdirde iptal edilebilecektir.
Küsurat (Lotaltı) işlemleri yapılabilecek mi?
Başlangıçta devreye alınmayacaktır. Ayrı bir işlem sırasında, aynı paya ait en son işlem fiyatı baz alınacaktır.
Otomatik Seans Durdurma (Devre Kesiciler) uygulaması nasıl olacaktır?
Sürekli işlem bölümünde fiyat değişiminin eşik değeri aşması durumunda işlemlerin geçici süre durdurulması ile emir toplama aşamasına alınması durumudur. Devre Kesici referans fiyatı, tek fiyat yöntemiyle (Açılış, Gün Ortası Açılış, Tekil Açılış) belirlenen son fiyattır. Devre Kesici referans fiyatına ±10% marj uygulanır. Marj limitindeki emir gerçekleşmez, iptal edilir ve Devre Kesici çalışır. Pay sırasında 5 dakika emir toplama aşamasına geçilir, ardından normal işlemlere dönülür. Gün ortası açılış seansı veya kapanış seansının başlamasına 10 dakika kala (12:20 – 12:30 veya 17:20 – 17:30) devre kesici çalışırsa, emir toplama 10 dakikaya çıkarılır, gün ortası açılış seansına veya kapanış seansına dahil olur. Devre kesici uygulanan Pay’a bağlı Rüçhan Hakları, Varant, Temerrüt gibi sıralar kesintiye uğramadan işlemlerine devam ederler. Gerekli görülmesi halinde tetikleme oranları 2 katına kadar yükseltilebilir.
OLFE – OLDE emirleri kullanılabilecek mi?
Yeni sistemde OLFE (Özel Limit Fiyatlı Emir) ve OLDE (Özel Limit Değerli Emir) emir türleri kullanımdan kaldırılacaktır.
Orta-Nokta (Mid-Point) emirleri nedir?
Ayrı ve kapalı emir defterinde, büyük miktarlı emirlerin daha düşük maliyetle, (En iyi alış fiyatı+En İyi satış fiyatı)/2 fiyatından kendi aralarında eşleşmesine imkan sağlayan bir emir türüdür. Emirler en az 1.000.000 TL, en fazla 30.000.000 Tl büyüklüğünde olabilir. Sadece seanslık olarak girilebilir. Şimdilik uygulanmayacak fakat daha sonra devreye alınacaktır.
Borsa ve Takasbank iletişimi nasıl sağlanacaktır?
Birincil Veri Merkezi Projesi kapsamında Tek Hat üzerinden iletişim sağlanacaktır.
Pay Piyasasındaki işlemlerin Takası ne zaman gerçekleştirilecektir?
Pay Piyasasında T+2 kuralı aynen uygulanmaya devam edecektir.
Veri Dağıtım sistemlerinde bir değişiklik olacak mıdır?
Veri yayın altyapısının TIP protokolüne geçişiyle birlikte daha hızlı bir iletişim sağlanacak olup, mevcut veri dağıtım kanallarından (Matriks, Foreks vs) piyasanın izlenebilmesine devam edilecektir.
Pay Piyasasında Alıcı – Satıcı kurumlar görülebilecek mi?
Pay Piyasasında mevcut durumdaki uygulama devam edecektir. Alıcı – Satıcı Kurum bilgileri gün sonunda yayınlanacaktır.
DİKKAT!: Çok daha ayrıntılı bilgileri görmek için burayı tıklayınız.
BORSA’YA ETKİSİ
Bu hafta borsaya ilişkin olarak en önemli konu BISTECH adı verilen yeni uygulamaların etkisi ve şaşkınlığı olacaktır. Yukarıdaki bölümde bunları anlattım. Fiyat adımları oldukça düşürüldü. Örneğin 19.99 TL’ye kadar fiyat adımları 1 kuruş olacak. Yani bir hisse 18.75-18.76 fiyatlarından işlem görebilecek. Daha önce 18.75-18.80 adımları vardı. Yani o fiyat seviyelerinde adım 5 kuruştu ve şu an bu adım 1 kuruşa düşüyor. Bunun ne tür etkisi olacak? Diye soranlar var. Artık hisseler çok fazla yükseliş yapamayacak mı? diye de soruluyor.
Bu konuda ilk birkaç gün etki olabilir ama, izleyen zamanlarda insanlar yeni duruma alışınca fiyatların günlük dalgalanma marjlarında çok büyük bir değişiklik olacağını zannetmiyorum. Şunu da belirteyim ki; fiyat seviyesi ne kadar aşağıda olursa hissenin atacağı adım o kadar yavaş olacaktır. Örnek vermek gerekirse; fiyatı 2.00 TL olan (bundan sonra 2.000 olarak göreceğiz) 2.05’e mi daha kolay gider yoksa fiyatı 17.00 Tl olan hisse mi 17.05’e daha kolay gider?
Cevap 17.00 TL olan 17.05’e daha kolay gider. Çünkü bir 2 TL olan hissenin 2.05’e gitmesi yüzde 2.5 getiri olurken, 17 TL olan hissenin 17.05’e gitmesi durumunda getiri sadece yüzde 0.5’in (yarımın) altındadır. 2 TL 2.05 olunca yatırımcı satmak isteyecektir çünkü yüzde 2.5 iyi bir getiridir. Nasıl ki 1 TL’Nin altındaki kağıtlarda kademeler kolay kolay aşılmıyorsa fiyat küçüldükçe kağıdın hareket aralığı küçülecektir. Bu da doğal bir durumdur.
Bu hafta borsada yeni bir Pazar oluyor ve BIST yıldız endeksi de hesaplanmaya başlayacak. Fiili dolaşımdaki payının değeri 100 milyon TL’den fazla olan hisseler yıldız Pazar’da yer alacaklar.
Borsa haftaya 75.638 seviyesinden başlıyor. Borsa ile ilgili yorum ve analizimi vbugün saat 13:00’de bu siteden okuyabilirsiniz. Fakat kısaca belirtmek gerekirse BIST-100 endeksi dip arayışı içinde bulunuyor ve bu arayış bu hafta içinde de devam edebilir. Endeksin 1 hafta içinde 77 bini yukarı geçmesini bekliyorum.
