Piyasalara baktığımızda, aslında bu tür hain bir darbe girişimi sonrasında olması beklenen volatilite gerçekleşiyor. Fakat daha önceki yorum ve analizlerimde önemle vurguladığım bir nokta vardı. Özellikle dolar/TL kurunda 3.01 seviyesinin üzerine yeni bir yükseliş beklemiyordum. İlk tepki olarak 2.88-2.94 aralığına kadar geri çekilme olacağını vurgulamıştım ve ilk aşamada dolar bu aralığa geriledi. Ama periscopeu izleyenler hatırlarlar, ilk tepki sonrası 2.95’in önemli bir desteğe dönüşerek yeniden yukarı hareket deneyebileceğinden bahsetmiştim. Tabi ki yeniden 3 TL seviyesinin üzerini de beklemiyordum. En fazla 2.97-2.99 arasına kadar yükselip oradan aşağı döner diye düşünüyordum. Çünkü Merkez BAnkası dolar ve TL likiditesi vereceğini belirtmişti. Tabi ki bu aşamada TL likiditesi yerliler için ve banka paniğini önlemek için önemli ama, sağlanan TL likiditesinin doları desteklediğini ve dolara kaydığına dair işaret var.
MB için aslında aşağı tükürsen sakal, yukarı tükürsen bıyık durumu söz konusudur. Çünkü normalde bu tür zamanlarda insanlarda güven sorunu olur, harcamalar kesilir ve ekonomi daralır. Dolayısıyla faizleri indirmek gerekir. Nitekim şu an gelişmiş ülkeler bunu yapıyor. Dolayısıyla 25 baz puanlık faiz indirimi çok yüksek olmasa da, “aşağı tükürsen sakal” durumuna uyuyor. Madalyonun bir de diğer yüzü var. Ülke olarak özellikle özel sektörün döviz borcu yüksek olduğu için, faiz indirimi ve sağlanan bol likidite nereye gidecek? Bu tür zamanlarda maalesef olaylar hala sıcaklığını koruduğu için, MB’nın sağladığı likidideten faydalananlar kendilerini güvene almak için dolara talep gösteriyor olabilirler. Yabancılar zaten “not indirimi”, “wikileaks’in açıkayacağını söylediği belgeler” vs nedenleriyle nakde geçip nakitte kalmayı ve bunu da dolarda tutmayı yeğliyorlar. Bir ülkeye yabancı gelmesi iyidir, ama böyle zamanlarda yabancıların hareketleri ciddi volatilite belirsizlik yarattığı için bu tür zamanlarda yabancılar ülkelere ciddi tahribat verebiliyor. Bunu Asya krizinde de gördük. Doları artrıan bir unsur da, Dolar endeksinin (DXY) 97 seviyesini aşması oldu. Yani ABD doları diğer paralara karşı da değer kazanmaya başladı.
Dolar/TL kurunun yeniden 3 TL seviyesinin üzerine gelmesi iyi bir sinyal olmadı. 3.06’dan döndü ama hala 3.03 civarında bulunuyor. Dün attığım twitlerde 2.9940 seviyesine dikkat çekmiş ve bu seviyeyi stop olarak belirtmiştim. Çünkü o seviye aşıldığında yeniden zirve denemesi yapabilirdi ve yaptı da. İşte bu aşamada doların 3 TL üzerinde kalıyor olması önemli bir risk olup, MB yeni yükseliş denemelerinde dolar satmaya başlayabilir veya yeniden döviz satış ihaleleri düzenleyebilir. MB müdahale yaptığında dolarda ani ve sert inişler görebiliriz. Yani 3.07’ye doğru hareket olursa eminim birçok insan dolar almaya kalkışabilir ve o sırada MB’nın bir müdahalesi doları aniden sert düşürebilir ve alanlar ciddi zarar edebilirler. Fakat geçmişte MB’nın sadece dolar satışı yaparak trendi çevirebildiğini ve etkisinin uzun süreli olmadığını gördük. Geçmişe baktığımızda, doların aşağı yönlü bir trend oluşturması, ancak yüksek miktarda faiz artırımları sonrasında olabildi. 2012 sonu ile 2014 sonu 2015 başında faizler 3-4 puan artırılmak zorunda kalındı. MB, son PPK’da faizleri sert bir şekilde artırmalı mıydı? Eğer Merkez Bankası son PPK’da faizleri artırsaydı, “panik olmuş” görüntüsü verecekti ve bunu yapmadılar ve bence doğru hamleydi. Fakat, dolarda yeniden sert yükseliş başlayacak olursa, döviz satış ihalelesi önlemine ek olarak, en yetkili ağızlardan yapacakları açıklamalarda, gerektiğinde faiz silahının kullanılabileceğini de söyleyerek, beklentileri yönetmeleri gerekir. Aksi halde şu an ülke üzerinde dönen oyunda, yabancılar her zaman yaptıkları gibi, sert bir faiz artışını yaptırana kadar döviz hareketlerini maniple edebilirler. Bu aşamada yerlilerin dolara yöneldiğini en azından etrafımda görmüyorum, zaten yerlilerin alış ve satışları topyekun ve birlikte bir hareket olmadığı için doların seviyesi üzerindeki etkisi cılızdır. Çünkü şu an uluslararası piyasalarda 1’e 100 kaldıraçla işlem yapan yabancılar var. Diğer ülkelerde olduğu gibi şu anki ortamdan faydalanmaya çalışacaklardır.
Sonuç olarak, dolar cephesinde, 2.9940’ın aşılmasıyla birlikte zemin kaygan olup, yetkililer bunu dikkatle izliyorlardır. Bu aşamada yapılacak en önemli şeylerden biri, beklentileri yönetecek şekilde açıklamalar yapmak ve en azından faiz silahının kullanılabileceği izlenimini vermektir. Yani MB, yağmasa bile gürlemelidir. Eğer bu birkaç gün içinde dolar yeniden 3 TL’nin altına gelirse ve bu doğal yollardan olursa veya bugün öğleden sonra sayın Cumhurbaşkanı’nın yapacağı açıklamalar gerçekten ekonomi için de güven sağlayıcı olursa, en azından kısa vadede gereksiz yere bir ekonomik türbülansa yol verilmemiş olur.
Sadece teknik dinamikleri baz alarak bir değerlendirme yapacak olursak (yani şu an ülkede olanlardan haberimiz olmasa ve sadece fiyatlara bakıyor olsaydık), dolarda stres görünüyor. Teknik olarak bu aşamada 3 Tl ile 3.07 arasındaki bantta dalgalanması beklenir. 3 TL’nin altında günlük kapanış yaparsa yeniden 2.95’e doğru yönelir. Fakat 3.06 üzerinde günlük kapanış olursa, ilk hedef 3.10-3.12 civarı olur (Ama dikkat edin, MB müdhaleleri de bu aşamada gelebilir). Orta vadedeki resmi belirleyecek olan şey ise; tüketici güveni, büyüme ve üretim olacaktır. Eğer halk, sokaklarda darbecilere gösterdiği tepkiyi, yastık altındaki altınlarını sisteme sokarak devam ettirecek olursa, darbe girişiminin ekonomik boyutuna karşı da anlamlı bir şey yapmış olur. Çünkü tahminlere göre 50 milyar dolardan fazla altın yastık altında bulunuyor. Bu altınların bir şekilde sisteme sokulması, Türkiye’yi ekonomik açıdan çok rahatlatır.
