Türk borsasını diğer gelişmekte olan borsalarla karşılaştırdığınızda, özellikle piyasa çarpanları (F/K, PD/DD gibi oranlara göre) borsanın çok ucuz kaldığını gösteriyor. Bunun en temel sebepleri, halihazırda jeopolitik risklerin var olması ve FED’in faizleri artırabileceği bu süreçte özel sektörün yüksek dış borca sahip olmasıydı. Jeopolitik risklerin önemli bir kısmı şu ana kadar fiyatların içinde bulunuyordu. Fakat dün Milli Savunma Bakanı Fikri Işık’ın yaptığı açıklamalar ve sınıra takların hareket etmesi, jeoploitik riskleri bir sonraki aşamaya taşıdı. Irak güçleri Musul’a girdi ve Sayın Işık dün yaptığı açıklamalarda şunları söyledi;
“Bölgemizde önemli gelişmeler var. Bütün bu gelişmelere hazırlıklı olmak açısından yapılan bir çalışma bu. Türkiye’nin kırmızı çizgileri var. O çizgiler aşılırsa Türkiye gerekeni yapacaktır. Musul’un demografik yapısını değiştirecek gelişmeler Türkiye’nin kırmızı çizgisidir. Musul Operasyonu’nu fırsat bilerek yabancı unsurların, terör örgütlerinin burada zemin kazanacağı hiçbir gelişmeye Türkiye müsaade etmeyecek”
Bu açıklamalar sonrasında Irak Başbakanı Abadi’den de açıklamalar geldi. Abadi şunları söyledi;
“Irak’ın işgali, Türkiye’nin parçalanmasına neden olur… Türkiye ile savaşmak, karşı karşıya gelmek istemiyoruz. Ancak karşı karşı gelmemiz halinde, buna da hazırız. O zaman (Türkiye’yi) düşman olarak nitelendirir, ona göre muamele ederiz”
Son durumda Türkiye’nin Musul’da bir kara harekatına girişebileceğine ilişkin beklentiler hem borsayı hem de döviz kurlarını olumsuz etkiledi. Şu an Irak yönetiminin Musul’daki demografik yapıyı değiştirmesi riski ortaya çıkınca, Türkiye’nin buna seyirci kalmayacağı net bir şekilde görülüyor. Doğal olarak bir kara harekatı ve Irak güçleriyle karşı karşıya gelme ve sıcak çatışma riski var. Bu konunun uluslararası siyasi boyutu ve Türkiye’nin reaksiyonu konusunda uluslararası siyaset uzmanlarının değerlendirmeleri var. Dolayısıyla sadece piyasaları izleyenler olarak işin siyasi ve uluslararası boyutu konusunda yorum yapmak abes olur. Çünkü bilmediğim ve yüzeysel bilgilere sahip olduğum bir alan. Ama piyasanın verdiği reaksiyonu değerlendirebilirim.
Az önce de belirttiğim üzere, piyasalarda belirli bir beklenti fiyatlanırken, yeni bir bilgi veya yeni bir gelişme bu beklentileri değiştirebilir. Dün bu açıklamalar geldikten sonra borsada sert satış baskısı ve döviz kurlarında yükseliş gördük. Çünkü bir kara harekatı denklemin içinde yoktu. Daha doğrusu piyasalar bunu fiyatlamıyordu. En azından bu aşamada jeopolitik riskleri artıran bu gelişme yeni bir denklem olarak karşımıza çıkıyor. Normal şartlar altında piyasalar herhangi bir olumsuz gelişme olduğunda en kötü olasılığa göre fiyatlama yapar. Yani dünkü gelişmelerden sonra piyasalar adeta bir kara savaşı başlayacakmış varsayımına göre hareket eder. Dünkü haberler sonrasında bugünkü gelişmeler de dikkatle takip edilecektir. Herkesin kafasındaki temel soru “Bir kara savaşı olacak mı? Olursa sadece Irak güçleriyle karşı karşıya mı geleceğiz? Başka olumsuz gelişmeler olabilir mi?” soruları olacaktır. Bu sabah itibariyle bu sorulara net bir cevap vermek çok olmadığı ve bu konudaki belirsizlik devam ettiği için piyasaların reaksiyonunun tekrar olumluya dönmesi olasılığı çok zayıf. Öte yandan dün ABD endekslerinde de önemli düşüşler vardı. ABD seçimlerinin çok yaklaşmış olması ve bu akşamki FED toplantısı gibi etkenler de piyasaların yeninden olumluya dönmesini engeller.
Günlük bazda dün borsa %1.48 düşüş yaptı ve 78 bin desteği kırılarak 77.428 seviyesinden kapanış oldu. Bugün için borsada 78 bin civarı direnç olacaktır. Düşüş sırasında günlük işlem miktarının da arttığını gördük. Özellikle 60 dk’lık barlarda dün son üç saatte sırasıyla 120, 137 ve 157 milyon lot işlem oldu. Saatlik bazdaki bu işlem miktarları oldukça yüksek işlem miktarlarıdır. Dolayısıyla hemen toparlanma beklemek yanlış olur. Bu şartlarda endeks bu hafta sonuna kadar bir süre daha gerilemesini devam ettirebilir. Ama dünkü şiddette olması beklenmez. Açılış sonrasında endeks önce bir miktar düşer, sonra toparlamaya çalışır ama 78 bin direnç olur ve yeniden satış baskısı görebiliriz. Bu satış baskısı ise dünkü şiddette olmaz.
Az önce VIOP’da işlemler başladı ve düne göre şu an %0.26 aşağıda bulunuyor. Dolar/TL kuru ise dünkü gelişmelerden sonra en yüksek 3.1225’i gördü ve şu an 3.1165 seviyesinde bulunuyor. Yani stresli bekleyiş devam ediyor. Bu arada doalr endeksinin de 97.65 seviyelerine kadar gerilediğini belirtelim. Normalde dün Tankların sınıra hareket etmesi haberi ve diğer gelişmeler olmasaydı belki de dolar 3.08 civarlarına kadar gerilemiş olacaktı. Aradaki fark ise jeopolitik risklerdeki yeni gelişmeleri yansıtıyor.
Borsanın yeniden yukarı dönüşe başlaması için erken. Yükseliş denemeleri cılız kalacaktır. Zaman zaman aşağı yönlü satış baskısı oluşabilecektir. Dolar/TL kurunun ise bugün 3.10 üzerinde kalması beklenebilir. Musul ve kara harekatı konusundaki her açıklama piyasalarda volatilite yaratacaktır. Gerginliği azaltıcı açıklamalar veya gelişmeler ani alım dalgaları oluşturabilir ama bu tür zamanlarda yatırımcılar her gelen habere göre al-sat yapmasalar daha iyi olur. Zaten FED toplantısı bekleniyor ve dış piyasalarda da hava olumsuz olduğundan alım konusunda aceleci olunmamalı. Bir süre uzaktan izlemekte fayda var.
Bu arada Altın onz fiyatı 1292 dolara geldi. Bu haftaki eğitici bültende 1278 dolar veya üzerinde günlük kapanış olduğunda altının 1300 dolara kadar gidebileceğini ve gram altının 130 TL’Ye dayanabileceğini belirtmiştim. Daha önce de 120-125 TL arasında altın alanlar varsa beklemede kalabilirler çünkü, Onz altının yükselişini devam ettirmesi olasılığı yüksek. ABD’de Trump seçimi kazanırsa ki, şu an piyasalar bunu fiyatlamıyor ve bu olasılığı düşük buluyor, altın çok sert yükselişler yapabilir. Bu bilgiyi de bir kenarda tutmakta fayda var.
Hepinize bol kazançlı bir gün olmasını dilerim. Gerekirse gün içinde ek yorum geçeceğim…
