EKK Kararları

Dün saat 16:00 sıralarında Başbakan Binali Yıldırım EKK kararlarını açıkladı. Aynı sırada Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi de konuşuyordu. Kararlar açıklanmadan ve Draghi konuşmaya başlamadan önce dolar 3.34 seviyelerine kadar gerilemişti.

Dün sabah yazdığım yorumda belirttiğim üzere 3.34 seviyesi kritik bir destek seviyesiydi ve bu seviyede dolara alım gelebileceğini belirtmiştim ama dolar bu seviyeleri gördükten kısa bir süre sonra, Dolar endeksi (DXY) hızla yükselişe geçti. Çünkü Draghi, varlık alımlarını programını gelecek yıl Nisan’dan itibaren 80 milyar eurodan 60 milyar euroya indiğini,  programı da Aralık 2017’ye kadar uzattığını açıkladı. Normalde bu açıklamanın Euro’nun değer kazanmasına neden olması gerekirdi. Fakat, varlık alım miktarının azalmasına rağmen genişlemeci politikaların devam edeceğini açıklanması ile euro değer kaybetti ve euro/dolar paritesi 1.07’nin altına hızla indi. Bu durum DXY endeksinin hızlı yükselişine neden oldu. Dolayısıyla dolar/TL kuru da 3.49 seviyelerine kadar yükseldi ve bu sabah itibariyle 3.45 civarında bulunuyor.

Bir bakıma EKK kararlarının açıklamasının zamanlaması büyük şanssızlık oldu. Eğer dün AMB’dan bir açıklama olmasaydı, EKK kararları sonrasında belki dolar hafif bir gerileme yapabilirdi fakat, ardından yeniden yükselişe geçmesini beklerdim ama yükseliş bu kadar sert olmazdı. EKK kararlarını sağlıklı değerlendirebilmek için bazı soruları ortaya koymak  ve EKK kararlarının bu sorulara cevap olup olmadığını sorgulamak gerekiyor.

  • Şu an ekonomideki en acil ve çözülmesi gereken temel sorun nedir?
  • En temel sorun dövizdeki dalgalanmadır.
  • Neden?
  • Döviz kurlarındaki dalgalanmanın yüksek boyutlara ulaşması ekonomiye üç yoldan büyük zarar veriyor.
  • Döviz kuru dalgalanması çok mu yüksek?
  • Evet… Aşağıdaki grafiğe bak. Bu grafik dolardaki dalga boylarını (standart sapmayı) gösteriyor. Şu an volatilite 2001 ve 2008 krizlerindeki boyutlara yaklaştı.

  • Evet hocam… hakikaten de dalga boyları çok yükselmiş… Peki bu dalga boyları yükselince ne oluyor?
  • Az önce söylediğim üzere, ekonomiye üç yoldan büyük zarar veriyor. 1) Geleceğe dönük öngörülemezlik arttığı için yatırımları engelliyor, dolayısıyla istihdamı engelliyor, işsizliğin artmasına neden oluyor.
  • Döviz kuru dalgalanması yatırımları  neden engelliyor?
  • Çünkü işletme girdilerinin ve maliyetlerinin %50-60’ı döviz bazındadır. Üreteceğiniz ürüne fiyat belirlemek için döviz kuru sakin ve istikrarlı olmalıdır. Bu kadar oynak olunca, fiyat belirlemek çok zor olur. İşletmeler önünü göremez ve yatırımlar azalır. 2) İkinci büyük maliyeti ise, dövizin sadece yükselmesi değil, oynaklığın ve dalga boylarının  artışı şirketlerin maliyetini artırmasıdır.
  • Hocam, girdilerinin %60’ı döviz olan bir firma için  döviz yükselince maliyet artar ama oynaklık artınca maliyetler nasıl artıyor?
  • Bir firmanın maliyetinin tamamının %100 dolar olduğunu varsayalım.  Firma bir ürünü üretiyor ve 100 dolara satıyor. Satarken TL Fatura kesiyor ve 3 ay sonra tahsil ediyor olsun. Bugün dolar 3.45 TL olduğu için  345 TL değerinde fatura kesecektir. Ama firma 3 ay sonra doların ne olacağını bilemediği için, kârını koruyabilmek için 100 dolarlık maliyetin içine kur riskini koyuyor.  Dün bir toplantıda bir iş kadınına şunu sordum. Eğer doların 6 ay boyunca 3.40’da kalacağını bilseydin, 100 dolara sattığın malı kaç dolara satardın?  Aldığım cevap ilginçti; “80-85 dolara satardım” dedi.  Yani kurda oynaklık artınca, işletmeci kendi koruyabilmek için, daha yüksek risk primini maliyete ekliyor. Bu durum faizin maliyetinden çok çok daha yüksek.
  • Çok iyi anladım hocam… Peki üçüncü maliyet nedir?
  • Üçüncü maliyet ise Türkiye’deki özel sektörün döviz borçları çok yüksek olduğu için, kur artışları sonrasında ödeme güçlüğü içine düşecekleri endişeleri nedeniyle çok daha yüksek faizlerle dışarıdan para bulmak zorunda kalıyorlar ve hatta bazı firmaların kredi hatlarının kapatılması riski oluşuyor. Yani bu firmalar ciddi bir sıkıntı içine girdikleri için bırakın yatırım yapmayı, günü kurtarmaya çalışıyorlar.
  • Hocam o zaman eğer kurlar istikrarlı olursa bu dediğin sorunlar olmaz. Millet önünü görür. Kimse işten çıkartılacağım diye korku yaşamaz.
  • Peki bu EKK Kararları dövizdeki volatiliteyi ve kararlılığı sağlayacak kararlar içeriyor mu?
  • Bilmiyorum hocam.. sen anlat.
  • Şu an EKK kararları içinde döviz volatiltesini azaltacak bir tedbir yok.  Firmalara destek sağlanacak ama bu destek TL destek olacak. Döviz borcu yüksek firmalar için bir önlem görmedim. Herkes devletin firmalara 250 Milyar TL vereceğini zannetti. Böyle olmayacak. Eğer bir firma bankadan kredi isterse ve banka bu şirketi riskli görüp kredi vermiyorsa, Kredi Garanti Fonu (KGF) bu firmaya kefil olacak.  KGF’nun verebileceği maksimum kredi kefaleti 250 milyar TL olabilecek. Yalnız şunu belirteyim ki; özellikle finansal darboğazdaki firmalara ciddi bir cansuyu olacaktır. Ayrıca esnafa faizsiz 50 bin TL önemli bir adımdır.
  • Yani hocam, bu kararlar firmalara nefes aldırır diyorsun.
  • Evet firmaların büyük bölümünü rahatlatacaktır ama yatırımları ve istihdamı artırmakta etkili olması beklenmiyor. Döviz borçlu firmalar için bir önlem olmayınca ve döviz kurlarındaki dalgaları azaltıcı bir önlem içermediği için piyasalara olumlu etkisi çok sınırlı oldu.

NOT: Bugün toplantılarım nedeniyle çıkmak zorundayım… DOlar ve borsa yorumumu veremiyorum. Dolar, 3.40’ı destek yapabilir. Borsada ise yatay seyri bekliyorum.

Bu yazı 9 Aralık 2016 Saat 09:42’de yazılmıştır. 

“EKK Kararları” ile ilgili 1 yorum

  1. hocam yıl sonuna kadar dolar 3,85 TL gelecek sene ise 4,20-4,50 TL olmasını beklemekteyim.çünkü cumhurbaşkanımız böyle istemekte ve faizleri sıfır yapma gayretinde.ayrıca ülkenin cari acığı,suriyeli sığınmacılara ödemiş olduğu masraflar.suriye operesyonları vs

Yorumunuzla Bu Yazıya Katkıda Bulunun

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir