Son 3-4 gündür, K.Kore ile bir savaş olasılığı piyasaların moralini bir miktar bozmuş görünüyor. Bu yüzden genel olarak borsalarda aşağı yönlü bir hareket vardı. Dün gece ABD borsalarında sert düşüşler vardı. S&P500 %1.45, Dow endeksi %0.93 ve Nasdaq %2.13 gerilerken, Altın %1.10 artış yaptı. Bu hafta başından itibaren küresel piyasalardaki getirilere baktığımızda ise aşağıdaki grafik göze çarpıyor.
Grafikte görüldüğü üzere dün bizim borsa en az değer kaybedenlerden biri olarak karşımıza çıkıyor. En fazla değer kaybı G.Kore, Hindistan ve Almanya’nın DAX endeksinde yaşandı. Bu gelişmeleri zaten biliyorsunuz. Herkes “borsada zirve görüldü mü?” , “Dönüş sinyali geldi mi?” şeklinde sorular soruyor. İşlem hacmi ve borsadaki işlemlere bakacak olursak, henüz dönüş sinyali olabilecek düzeyde bir hareket yok. Daha önce endeks 108.500 seviyesinden 106 bin seviyesine kadar indi ve 106 bin altında kapanış yapmadan 110.200’ün üzerini gördü. K.Kore konusunda ise bizim piyasa daha sakin duruyor. Bir ara endeks 110 bine doğru giderken, yabancı takası azalıyordu ama son 3 gündür yabancı takasında artış var. K.Kore konusunda diğer piyasalar daha fazla olumsuz reaksiyon verdiler. Özellikle de ABD’deki olumsuz reaksiyon güçlüydü. Bunun temel sebebi de, ABD endekslerinin piyasa çarpanları bazında zaten çok pahalı olmasıydı diye düşünüyorum. Ayrıca son zamanlarda ABD’de uzmanların birçoğu borsanın çok pahalı olduğundan bahsediyorlar.
Her ne kadar bizim piyasa pozitif ayrışıyor olsa da, küresel ve genele yayılan bir düşüş durumunda bizim piyasamız da elbette etkilenecektir. Ama bir atasözümüz vardır; “Havlayan köpek ısırmaz”. Bu yüzden K.Kore konusunda bir savaş başlamasının öyle kolay olmadığını düşünüyorum ve önümüzdeki haftadan itibaren genel olarak küresel piyasalar üzerindeki K.Kore etkisinin azalmasını bekliyorum. Yani bir bakıma Katar türü gelişmeler olmasını bekliyorum. Ama bu yazıyı okuyan sizler, eğer K.Kore ile ABD arasında bir savaş çıkabileceğini, K.Kore’nin G.Kore’deki ABD üslerine saldırı düzenleyebileceğini düşünüyorsanız, bence nakde geçip özellikle de altında pozisyon almalısınız. Benim beklentime göre değil, kendi beklentinize göre hareket edin. Çünkü benim beklentimin de subjektif olduğunu zaten görüyorsunuz.
Bizim borsamız yükselişine devam edebilir mi? Bu soruya cevabım evet. Neden evet diyorum? Çünkü endeksi oluşturan ana kağıtlar bankalar. Son alınan BDDK önlemleri sayesinde banka kârları daha da artacak. Çünkü bankalar daha önce karşılık ayırdıkları bir çok varlık için artık ayırmıyorlar. Bu da kağıt üzerinde bankaları daha kârlı gösterecektir. Eylül bilançoları geldiğinde Haziran’a göre daha iyi performanslar göreceğiz. Aralık bilançoları da büyük ihtimalle Eylül’e göre daha iyi olacak. Piyasa bunu biliyor. Bu yüzden de özellikle bankaları satmak için en azından kısa vadede pek gönüllü olmazlar. Fakat, 2018’in ilk çeyreğinden itibaren, baz etkisi nedeniyle banka kârlarında düşüşler başlayacak. Piyasa Mart 2018’leri beklemez ve çok büyük olasılıkla Eylül ortalarından itibaren yükseliş trendimiz sona erer. Fakat şu an için, küresel piyasalarda stres azaldığında bizim borsada da yükselişler görürüz. Borsada bir dönüş sinyali için şu noktalar dikkat ediniz;
- 1 günde %2.5-3 veya daha fazla düşüş olması ve günlük işlem miktarının 1.1 milyar lotu aşması.
- açılış saati hariç, 60 dakikalık sürede seans içinde %1.5’tan fazla düşüş olması ve saatlik işlem miktarının 220 milyon lotu aşması
- Borsanın uzun süre 2-3 bin puan aralığında sıkışması bu sıkışmanın en az iki hafta sürmesi ve olumlu haberler gelmesine rağmen, endeksin yükseliş yapmaması ve kanal içinde kalması. Hele ki, bu tür sıkışan kanal sırasında günlük bazda 1.2 milyar lottan fazla hacim olmasına rağmen endeksin çok cüzzi prim yapması veya gerilemesi.
Endeks ile ilgili olarak bu ipuçları verilebilir ama, hisse bazlı bakıldığında her hisse kendi şartları içinde değerlendirilmelidir. Piyasa düşerken, elinizdeki hisseler düşmeyebilir veya yükselişine devam edebilir. ya da borsa yükselirken sizin hisseniz yerinde sayıyor olabilir. Genel olarak endekse yakın hareket eden sektörler banka ve holdingler olup, endeksin aşağı ya da yukarı hareketlerinde bu sektördeki hisseler endekse benzer davranışlar sergileyecektir.
Son bir noktayı daha vurgulamak istiyorum. ister kısa vadeli isterse orta vadeli hisse alımı yaptığınızda mutlaka ve mutlaka katlanacağınız zararı önceden belirleyiniz. Hangi şartta olursa olsun, eğer zarar etmeye başlamış ve önceden belirlediğiniz zarar seviyesine gelmişseniz, satıp zararı realize etmelisiniz. Aksi halde borsada kazanç yoktur. Daniel Kahneman’a nobel ödülü getiren teori prospect teorisidir. Bu teoriye göre, insanlar zarar durumunda satamazlar ve zararın büyümesine izin vererek çok uzun süreler bekleyebilirler. Ama kârlı oldukları durumlarda kârın büyümesine izin vermezler, düşüş başlayacağı korkusuyla erkenden satarlar. Bu yüzden de birçok yatırımcı “Ben sattım kağıt gitti” şikayetinde bulunur. İşte bu yüzden, borsada yatırım yapan herkes, pozisyonunu daha almadan önce, zararını nerede keseceğine ister teknik analiz yoluyla isterse belirli bir zarar miktarını kendisi belirleyerek davranmalıdır.
Dün ABD endeksleri düşüşlerle kapandığı için, bugün de endeks büyük olasılıkla 500 puan civarında bir düşüşle açılarak 107.000-107.250 civarında destek oluşturmaya çalışacaktır. 106 bin seviyesindeki desteği ise en güçlü destektir. Her ne kadar bugün olumsuz başlansa da, seans içinde yukarı yönlü çaba içinde olmasını bekliyorum. Kısa vadeli direnç 108.500 civarında oluştuğu için, çok büyük bir olasılıkla (Başka beklenmedik gelişmeler olmazsa) 107.000 ile 108.000 arasında dalgalanabilir. Birkaç gün daha bu geri çekilmenin dip çalışmasını göreceğimizi düşünüyorum.
DOLAR
Dolarda daha önce yazdığım yazılardaki görüşlerim geçerlidir. 3.50 ile 3.65 arası dalgalanma bandıdır. Bu kadar olay olmasına rağmen doların hala 3.54 civarında hareket ediyor olması, bir süre daha düşük kalmaya devam edeceğini gösteriyor. Fakat özellikle Eylül ayının ortalarından sonra hem FED’in yapacağı toplantı hem de Aralık ayında faiz artırımı beklentisiyle yavaş yavaş yeni bir yükselen trend başlayabilir. Yeni yıla girmeden önce de dolarda yeniden 3.80 civarlarına kadar yükseliş görebiliriz. Çünkü 2017’nin bütün olumlu beklentileri fiyatlara yansımış olacaktır. Bugün saat 15:30’da ABD’de TÜFE enflasyon verisi açıklanacak ve aylık (temmuz) enflasyonun %0.2 olması bekleniyor. Yıllık bazda ise %1.7 bekleniyor. Daha önce yazdığım bir yazıda dolar 3.50’lerin altına sarkıp 3.40’ları görürse şaşırmam demiş ve bu tür bir durumda dolarda bekleyenlerin birçoğunun dayanamayıp satabileceklerini vurgulamıştım. Bu konuda sorular geldi. Benim 3.50’nin altı görülecek şeklinde bir beklentim yok ama, dolarda yeni bir yükseliş trendi başlamadan önce volatilitede artış olması gerekir ve kısa süreler içinde 10 kuruşa varan hareketler olması beklenir. Dolar tutanlar ya 3.65-3.70 civarı satarlar (ki; kendileri sattıktan sonra yükseliş devam eder) ya da sert bir aşağı harekette satma meylinde bulunabilirler. Bence fiyatlara pek bakmadan Ocak-Şubat’a kadar beklemeyi göze almak en iyi çözüm olabilir. Doların bugün 3.52 ile 3.5650 arasında dalgalanmasını bekliyorum.
ALTIN
K.Kore konusundaki gerilimli açıklamalar sonrasında altın yükseldi ve on bazında 1290 dolar seviyeleri görüldü ve bu sabah 1286 seviyesinde bulunuyor. Gram Altın ise 147 TL civarında bulunuyor. Dünyada işler karışık olduğu için portföylerin bence en az %15’i altında tutulmalıdır. Altın için 140 TL seviyesi önemli bir dip oldu. Ocak ayına kadar olan sürede neler olur bilemeyiz ama altının son yükselişi K.Kore geriliminin azalmasıyla birlikte zayıflayabilir ve kısa vadede onz altın 1265 dolar seviyelerine kadar inebilir. Eğer bugün ABD temmuz enflasyonu %0.2’den büyük gelirse altında kısa vadeli hızlı yükseliş görülebilir.
EKONOMİ
Ekonomiye ilişkin yorum ve analiz isteyenler de çok sayıda olup, bu konuda ayrıca bir yazı yazacağım. Ama kısaca belirtmek gerekirse, KGF desteğiyle canlanmış görünen ekonomimiz için henüz sürdürülebilir diyemiyoruz. Dünya Göz hastanesinin 86 milyon TL tutarındaki borcunu ödeyememesi küçük gibi görünen çok önemli bir gelişmedir. Ayrıca bankalar birliği Başkanı Hüseyin Aydın’ın açıklamaları ve buna karşı hükumet kanadından gelen (Nihat Zeybekçi ve Cemil Ertem) açıklamalar aslında izlenecek politikalar konusunda ciddi görüş ayrılıkları olduğunu gösteriyor.
NOT: Ben bu yazıyı bitirmeden borsa açıldı ve endeks açılışta 500 puan gerilemeyle 107.250 civarını gördü ve bu seviyede destek bulmaya çalışıyor. Başta düşük hacimli sıkışık işlemler bekleyebilirsiniz.
Tradingview sitesinden piyasaları canlı takip edebilirsiniz. Aşağıdaki linklerden ilgilendiğiniz alana tıklayabilirsiniz. (Tradingview sitesi ile aramızda reklam anlaşması yapıldı ve yazılarımda sitenin tanıtımını yapıyorum, fakat yatırımcı için faydalı olmayacak veya yatırımcıya zararı olabilecek hiç bir site ile reklam anlaşması yapmıyorum. Faydasına inanmıyorsam bu şekilde yazılı reklam almıyorum, tüm okuyucularımı bu konuda bilgilendirmek isterim. Ayrıca bu reklam gelirleri bizler için önemli rakamlar değil ama, destek olmaya çalıştığım en azından birkaç öğrenci çocuk için çok önemli)
Herkese bol kazançlı bir gün olmasını diliyorum.
