Borsada Yeni Ralli, Dolardaki Çelişki ve Kaos Teorisi

Dün borsada 110.500 direnci yukarı kırıldı ve endeks yeni bir seviyeye oturdu. Bu arada dolarda da yükseliş vardı. Dün endeksin 110.500 direncini geçmesi sonrasında 15 adet twit göndererek görüşlerimi aktardım, Fakat sabahtan toplantılarım olması nedeniyle öğleden sonra görüşlerimi aktarma fırsatı buldum ve endeksin 117-120 bin aralığına kadar yükselebileceğini yazdım. Hatırlarsanız önceki gün yazdığım yazıda piyasalardaki bahar havasından bahsetmiş ve eğer endeks 110.500 seviyesini günlük 1.4 milyar ve üzerindeki bir işlem miktarıyla yukarı kırarsa, daha önceki yazılarımda  belirttiğim “ana trendin sonuna geldik” görüşümün değişeceğini vurgulamıştım. Dün işlem miktarında tüm zamanların tarihi rekoru kırıldı ve günlük bazda 2 milyar lot aşıldı. Bir gün önce ise 1.3 milyar lot işlem olmuştu. 

Önceki günkü yazımda 1.4 milyar lottan bahsettiğimde bir arkadaş twitter’dan çok güzel bir soru sordu. “Hocam daha önceki yorumlarınızda 110.500 seviyesi düşük hacimle aşılsa bile yukarı kırılma gerçekleşebilir diyordunuz, şimdi 1.4 milyar diyorsunuz” demiş. Ben de “Bu da benim piyasalardaki izafiyet teoremim” diye cevap verdim.  Bu konuyu bilgilendirme amaçlı olarak biraz açayım. Eğer endeks 100 bin seviyelerinin altına düşmeden (yani %10’dan fazla düşüş yapmadan) sadece 107-108 bine kadar geriledikten sonra tekrar 110.500’ü kırmaya yönelseydi, çok fazla işlem miktarına gerek olmazdı. Çünkü genelde kimse elindeki hisseleri satmamış olacaktı. O sırada piyasadaki yatırımcılar 120-130 bine kadar yükseliş olacağını düşünüyordu ve 110.500 ciddi bir direnç olarak görülmüyordu. Dolayısıyla yeni alımların gelmesi durumunda, daha az işlem miktarı bu direncin kırılmasına yetecekti. Psikolojik olarak 110.500 güçlü bir direnç değildi. Fakat endeksin sert düşüşü, birçok bireysel ve kurumsal yatırımcının pozisyon değiştirmesini sağladı. Çok fazla kâr realizasyonu gördük. En son 28 Ağustos’ta 110.500 civarı görülmüştü ve aradan uzun bir süre geçti. Bu süre zarfında 110.500’ün önemli bir direnç olduğu görüşü yaygın bir hal aldı. Buna izafiyet teorisi dememin sebebi, aradan geçen zamanın psikolojik olarak beklentileri değiştirmesidir.

Borsalarda önemli bir söz vardır; “akıntıya karşı yüzmeyin, piyasa ile dost olun”. Birçok yatırımcı, zamanın her anında piyasaya ilişkin görüşe hakimdir. Bazen bu görüşler, piyasanın hareketleri ile çakışır yani ters düşer. Bu tür zamanlarda yatırımcı kendi fikrinde ısrar ederse, piyasaya karşı savaşmış veya akıntıya karşı yüzmeye çalışmış olur. Halbuki piyasa dinamiklerinin kendine ait bir dili vardır. Bu dili okuduğunuz ve ne zaman piyasanın nasıl bir mesaj verdiğini anlamaya çalıştığınız zaman, görüşlerinizi gözden geçirmeniz ve hatta “eğer şöyle bir hareket olursa, bu durumda piyasa bana şunları mesaj veriyor olacak” demeniz gerekiyor. Piyasaların Kaotik yapısı bunu gerektiriyor. Her türlü fiyat hareketi fizikteki kaotik  dinamiklere göre oluşmaktadır. Kaos teorisine göre, çok önemsiz gibi görünen bir hareket, gelişme ya da haber bütün hareket dinamiğini farklı yönde değiştirebilir. Bunu aslında hergün her yerde görüyoruz. İster FX, ister Bitcoin isterse borsa olsun, bir anda hareket yapısının ve dinamiğinin değiştiğini çok tecrübe etmişsinizdir.  Önceki gün ve dün borsadaki hareketler bu tür yapısal değişimin habercisi oldu. Fakat yarın öyle bir şey olabilir ki; öyle bir haber gelir ki; bu sefer yukarı yönlü dinamikler bir anda tamamıyla farklı bir kulvara girebilir ve değişebilir. Her yatırımcı bunu aklının bir köşesinde tutmalıdır.

Şu an kafalardaki en önemli soru; “Borsa enden bu kadar hızlı yükseldi?” ve “Borsa yükselirken, dolar da aynı anda neden yükseliyor?” sorularıdır. Önce borsa konusuna değinelim…

BORSA

Borsadaki yükselişin ana nedeni;

1. Uluslararası fonların gelişmekte olan ülkelerin (GOÜ) borsalarına ekstra para sokmasıyla ilgilidir. Dolayısıyla borsamız da bu fon girişlerinden nasibini aldı. Her ne kadar endeks 110 bin seviyelerini aşmış olsa da, diğer gelişmekte olan ülkelerin F/K ve PD/DD gibi piyasa çarpanlarıyla karşılaştırıldığında en ucuzlarından biri olmasıdır. Bu yüzden Türkiye’ye de ilgi vardır.
2. Öte yandan,  dolar/TL kurunun 3.40’lardan 3.82’lere kadar yükselmiş olması borsayı dolar bazında ucuzlattı. Endeks 110 bindeyken borsa 3.22 dolar seviyesindeydi ama şu an 2.99  dolar seviyesinde bulunuyor. Yabancı için endeksin dolar bazındaki seviyesi daha önemlidir.

Peki uluslararası fonlar neden GOÜ’lerin borsalarına ekstra para sokmaya karar verdiler?

Bu konuda yabancıların yazmış olduğu raporlara baktığımızda iki ana neden var. ABD’de vergi reformu yapılması beklentileri, küresel büyümeye ilişkin beklentileri artırıyor. Ayrıca FED başkanının değişmesiyle FED’in güvercin tutumunu sürdüreceğine ilişkin beklentiler var. Bu akşam Trump yeni FED başkanını belirleyecek. Bunlara ek olarak ABD ekonomisine ilişkin olarak beklentiler oldukça pozitif durumda. Dün akşam FED ekonomide güçlü büyüme trendi olduğunu belirtti. Piyasalar hali hazırda Aralık toplantısındaki faiz artışını fiyatlara yedirmiş durumdalar. Yani sözün kısası; piyasaların hikayesi şudur:  ABD’de işler iyi gidiyor, basılan paraların çekilmesi azar azar olacak. Vergi reformları yapılır ve Güvercin bir FED başkanı da bunu tamamlarsa, GOÜ ekonomileri de ABD’nin büyümesinden pay alacak ve küresel büyüme hızlanacak. 

Sizler bu hikayeye katılır ya da katılmazsınız ama piyasa bunları söylüyor. Şu an sadece bizim piyasalarda değil, küresel olarak hemen her yerde coşku var. Bu coşku ve parti devam edecektir. Eğer bu coşku normalde borsalar dibe yakınken oluşmuş olsaydı hiç korkmayacaktım ama ABD borsaları tarihi zirvelerinde… Avrupa borsalarında güçlü yükselişler var. GOÜ borsaları yükseliyor. Aslında bu yükselişler 2017 başından itibaren başladı. İnsanın aklına ölüm öncesi son iyilik mi?  sözü geliyor. Piyasalardaki 25 yılımda çok şeyler gördüm ve yaşadım. Bu tür coşkulu zamanlarda ki; belki bir hafta sonra “artık borsalarda asla düşüş olmaz” fikri yaygınlaşacak ve belki de bir sürü yeni yatırımcı borsaya girecektir. Benim bu aşamada size naçizane bir tavsiyem var. Eğer yükseklerden borsaya giriyorsanız, mutlaka yanınızda paraşüt olsun. İnsan beyni optimisttir ve kendi istek ve fikirlerine aşırı güven duymaya ayarlanmıştır. Yani bir pozisyon aldığınızda bu hissenin yükseleceğine dair olasılık tahmininiz en az %90 şeklindedir. Beyin kaybetmeyi kabullenmez. Kahneman’ın Prospect Teorisi bunu söyler ve adam bununla Nobel aldı. Yanına paraşüt alanlar kendilerini koruyacaklardır. PARAŞÜT = Stop seviyesidir. Hangi pozisyonu açarsanız açın, hangi hisseyi alırsanız alın, ama mutlaka ne kadar zarar etmek istediğinize karar verin. Bir insan zarar etmek isteyebilir mi? Hayır ama istemelidir.  

“A hissesinden 20 bin TL tutarında alım yaptım ve bu hissenin %25 yukarı gideceğini düşünüyorum ve 3 ayda 5 bin TL kazanmayı planlıyorum. Ama işler ters giderse 1250 TL zarar ettiğim anda hisseleri satacağım, çünkü benim bilmediğim şeyler olabilir.”

İşte bu cümledeki 1250 TL zarar sizin paraşütünüzdür. 

Endeksin  bugün açılışta yaptığı 113 bin ile 114 bin arasındaki boşluğu doldurmasını  ve 117 bin  ile 120 bin arasını hedeflediğini düşünüyorum. Dünkü ralli sonrasında endeks bir süre yatay ve genelde de 750 -850 puanı aşamayan geri çekilmeler yapıp daha sonra yeniden ralliler yapacaktır.  Zarrab olayına rağmen dünkü yükseliş, şimdilik bir süre borsanın, olumsuz haberleri görmezden geleceğini gösteriyor.

Endeksin geri çekilmelerinde pozisyon alıp, paraşütünüzü de sırtınıza aldıktan sonra, hedeflediğiniz fiyata geldiğinde kârınızı realize edebilirsiniz. Eğer bir sabah kalktığınızda ABD endeksleri %5-7-8 gibi bir düşüş kaydetmişse, maliyetinize bakmadan çıkmalısınız.

DOLAR

Borsa yükselirken dolar da yükseldi. NEDEN? Bu tür durumlar nadir olmakla birlikte ortaya çıkabilir ve daha  önce defalarca karşılaştım. Bunun basit sebebi şudur; Tahvil piyasasında işlem yapanlar faizlere ve bütçe açıklarına bakıyorlar ve Zarrab olayını dikkate aldılar. Bu yüzden dolarda stres vardı. Ama hisse senetleri küresel talepten kaynaklandı. Kısa bir süre içinde yeniden bir biri ile uyumlu hale geleceklerdir. 7 Kasım’daki Zarrab davasına kadar dolarda stres devam edebilir ama doların genel olarak 3.7650 ile 3.8450 aralığında kalmasını bekleyebiliriz. Bu aralıktaki hareketler normal hareketler olarak algılanmalıdır.

Herkese bol kazançlı bir gün olmasını diliyorum.