Ekonomi Bakanı Zafer ÇaÄŸlayan, üretim ve depolama ağırlıklı Serbest Bölgeler Kanunu’nun kapsamının geniÅŸletileceÄŸini ve hizmet üretimini de içerir ÅŸekilde, sektörel kümelenme esaslı yeni nesil serbest bölge kanununun hazırlık çalışmalarının sürdürüldüğünü açıklamış. Film dizi üretiminden, yazılıma çeÅŸitli alanları kapsayacak yeni nesil serbest bölgeler ülkemiz ekonomisini ivmelendiren yeni bir model olabilir…
Ekonomi Bakarı Zafer ÇaÄŸlayan, Bollywood film endüstrisi temsilcileriyle konuÅŸurken arkadaşımız Sedat Alp’in haberine göre “Yeni nesil serbest bölgeler” konusuna açıklık getirmiÅŸ. ÇaÄŸlayan, Türkiye’de sinema filmi ve dizi üretiminin yapılacağı özel ihtisas bölgeleri kurulacağını, Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünün üzerinde çalıştığı yeni kanun taslağının film endüstrisi, medya yatırımları, yazılım, saÄŸlık turizmi, lojistik ve eÄŸitimi hizmetlerini kapsayacak biçimde üretim ve depolama yanında hizmeti de içeren bir ÅŸekilde hazırlanacağını açıklamış.
TOBB Serbest Bölgeler Meclis BaÅŸkanı Mehmet Özmen ise yeni yasa ile gündeme gelecek “Yeni nesil serbest bölge”lerde üretim ve depolamanın yanında hizmet sektörünün de yer almasının sonucunda 2023 yılında 500 milyar dolarlık ihracata bu bölgelerin katkısının 100 milyar dolara ulaÅŸacağını hesapladıklarını söylüyor.
Türkiye’de Serbest Bölge kavramı ilk kez Osmanlı döneminde Ayvalık’tan Ä°ngiltere’ye zeytinyaÄŸ ihracatı sırasında gündeme gelip hayata geçiyor. Geçen yüzyılın ilk yıllarında da yine Serbest Bölge kavramının gündemde olduÄŸunu görüyoruz. Cumhuriyetin ilk yıllarında 1928’de Ford bir özel serbest bölge kuruluÅŸu hakkını kendi otomobillerinin depolanması adına alıp bir süre devam ettirdi.1946’da bir halı ve kilim firması böyle bir serbest bölge hakkı elde etmiÅŸ. Ama esas itibariyle bugünkü 19 Serbest Bölge 1985 yılında yürürlüğe giren kanuna baÄŸlı olarak geliÅŸmiÅŸ. 1987 yılında Mersin Serbest bölgesi ilk kurulan bölge olarak gündeme gelmiÅŸ, bugün sayıları 19 olan Serbest Bölgelerde 2010 yılı ticaret hacmi 18.5 milyar lira. Son yıllarda Serbest Bölgelerde ticaretin ortalama yüzde 5 artış gösterdiÄŸine tanık oluyoruz. Ancak, bazı Serbest Bölgelerde yaÅŸanan sorunlar nedeniyle gelen kanuni kısıtlamalar, bu yapının yeniden ele alınması ve yeni ve çaÄŸdaÅŸ bir kanunla geliÅŸtirilmesi gerektiÄŸini zorunlu kılıyordu. Bu açıdan ÇaÄŸlayan’ın giriÅŸimi beklenen bir adımdı.
Yeni kanunla “Yeni nesil serbest bölgeler” in hem kapsamları geniÅŸleyecek, hem de “Özel ihtisasa dayalı” olarak kümelenme alanları olabilecek gibi görülüyor. Yeni alanlardan biri olarak düşünülen film ve dizi ihtisas bölgesi bakanın açıkladığına göre Hindistan Bollywood modeline benzer ÅŸekilde içersinde platoların da yer alacağı ÅŸekilde düzenlenecek. DiÄŸer alanlar olarak seçilen medya, saÄŸlık turizmi, lojistik, yazılım ve eÄŸitim gibi alanlarda ise, Jebel Ali Serbest Bölgesi gibi dünyadaki baÅŸarılı örneklerin iÅŸleyiÅŸi ele alınarak Türkiye’ye uygun modeller geliÅŸtirilmeye çalışılacak.
Türkiye’de saÄŸlık turizmi özellikle diÅŸ ve göz alanında Antalya bölgesinde turistik açıdan bir ivme kazanmış durumda, Ä°stanbul, Gaziantep’te ve Urfa’ya da ameliyat için gelen turistler bulunuyor. SaÄŸlık alanında Samsun ve Sivas’ta da saÄŸlık gereçleri üretiminde geliÅŸmeler var. O nedenle bu kentlerde SaÄŸlık Turizmi için Serbest bölgeler kurulması imkan yaratacaktır.
Yazılım özellikle elektronik aletlerde gömülü yazılım da Türkiye’nin önemli geliÅŸme kaydedebileceÄŸi bir alan. Çok sayıda iÅŸsiz mühendisin 6 ayda bu alanda kalifiye emek haline gelebileceÄŸini Vestel yöneticisi Ömer Yüngül bir sohbette anlatmıştı. Onların üretim alanı Manisa’da ve diÄŸer elektronik firmalarının yoÄŸun olduÄŸu bölgelerde yazılım serbest bölgeleri kurulması hem ar-ge çalışmalarını geliÅŸtirecek, hem de katma deÄŸeri yüksek üretim yolunda atılacak adımlara destek verecektir.
Egitim serbest bölgelerinin kurulması, hem eÄŸitim malzeme üretiminin hızlanmasına yol açabilecek, hem de uluslar arası sermayenin sadece öğrenci sayısı birçok Avrupa ülkesini geçen Türkiye’ye ilgisini ve yatırımını artıracaktır.
Görüldüğü gibi 1985 yılından bu yana sayıları 19’a ulaÅŸan ve bir dönem teÅŸvikleri kısıtlanan serbest bölgelerin yeni bir kanunla sektörel ve kümelenme esaslı bir modelle daha geniÅŸ alanı kapsar hale gelebilmesi, ülkemiz ekonomisine bugünden çok daha yararlı bir model ortaya koyabilecektir.
Yeni yasa hazırlanırken yaklaşık 30 yıllık Serbest Bölge deneyi çersinde olan özel sektör temsilcileri ile diyalog içersinde olunması, kanunun daha yararlı ve sağlıklı çıkmasını sağlayacaktır.