Eğer sıfırların başına bir rakam gelirse?
Elinizdeki bol miktarda sıfır hiçbir anlam ve değer ifade etmez, ama hasbelkader bunların başına bir başka rakam geldi mi? İşte o zaman, elinizde ya da önünüzde ne kadar çok sıfır varsa, çok büyük meblağlarla karşı karşıya kalıverirsiniz.
Şu anda İsrail ile ilgili dış siyasette yaşanan ya da yaratılan olay, böyle bir görünüm sergiliyor. Güya savaş yanlısı bir ülke değildik. Teröristleri bile ramazan ayında saldırı yaptıkları için kınamıştık(!) oysa teröristin elbette bayram, seyran ya da vicdani anlayışları olamaz. Olsa zaten onlara terörist denemez.
Bu küçük açıklamadan sonra konumuzu siyasi olaylardan soyutlayıp, esas ekonomik baza indirgeyelim. Biz daima dış siyasette sıfır sorun anlayışı ile özelliklede, komşularımıza, karşı daha iyi ilişkiler kurma ve ticaret oranlarımızı artırmayı hedeflemiyor muyduk?
Bunda da çok başarılı olduğumuzu, devamlı dış ticarette ki komşularımızla ilgili artan ihracat gelirlerini gösteriyorduk. Şimdi bir anda sular bulandı ve komşumuzun komşusu, İsrail ile, nerede ise savaşın eşiğine geliyoruz.
Önce savaşın bir ekonomik yanını görelim;
Allah korusun, eğer İsrail ile aramızda bir savaş çıkarsa, belli ki deniz ve hava güçleri ağırlıklı olacak. Böyle bir durumda, doğu akdinizin büyük kısmı, deniz ve hava bölümü, harp sahası olarak notamla nacak. Küresel ve bölgesel hava ve deniz trafiğine kapatılacak. Ayrıca siz ne kadar güçlü olursanız olun, Anadolu’muzun, Akdeniz bölgesi tam anlamı ile hava taarruzlarının tehdidi altında kalacak. Bu nedenle, önemli limanlarımızın ve turizm bölgemizin can damarı, atıl hale gelmiş olacak. Küresel deniz ticari trafiği de, özellikle Ceyhan bölgesinden petrol ticareti yapamayacak. Yani küresel petrol şirketlerini de etkilemiş olacak. Yani? Petrol fiyatları tekrar beklide, iki yüz dolarlara çıkacak
Bu gerginlikler içersinde, yabancı sermaye, özellikle de sıcak ve ara sıcak olarak da nitelenen, küçümsenmeyecek bir parada, bir anda ülkemiz dışına çıkıverecek. Küresel pariteler nerede olursa olsun, paramız değer kaybedecek, döviz ve emtia fiyatları tavan yapacak. Silah sanayisine ve gıda sektörüne dayalı hisseler dışında İMKB taban yapacaktır.
Bunlar sadece yaşanacak gerçeklerin bir bölümü, ayrıca elimizde bulunan silahlı güçlerin birçoğu, NATO bağlamında kısıtlamalar içeriyor. Zira İsrail ile yaşanacak bir çatışma, bizim millet ve ülke olarak bekamızı yani? Var oluş nedenimizi, ortadan kaldıracak bir gerekçe içermediği gibi, tam tersi Gazze ve orada yaşanan insanlık dramı öne sürülerek, bizim bir ülkeye karşı, yardım engellenmesi nedeni ile savaşı başlatma gibi algılanacaktır.
Savaş elbette yukarda yaşanacak, salt ekonomik sorunlar yaratmayacak, bir sürü toplumsal yaşamı da etkileyen, sosyal sorunları da bir arada getirecektir. Bunun içindir ki demokratik ülkelerde böyle kararları, salt yürütme veremez. Yetki yasama meclislerine verilmiştir.
Gene dönelim işin ekonomik yanına, eğer böyle bir çatışma hali sezinlense idi, zaten çoktan bunun ekonomik çevrelerde ve aktörlerde yansıması görülürdü. Ayrıca başta ABD ve AB ile BM gibi önemli aktörler, bu gelişmeleri ciddiye alır ve açıklama yaparlar, hiç olmadı, NATO’nun doğu Akdeniz deniz gücünü bölgeye gönderirlerdi.
O halde işin iki boyutu var. Ya bu yaşananlar iç siyasete yönelik ve ülke içinde yaklaşan büyük bir ekonomik krizin kamuoyuna yansıtılmasını engellemek ya da Araplar ile Türkiye’nin daha da yakınlaşmasını isteyen, büyük aktörlerin, perde arkasından, senaryosunu hazırladıkları ve bölümler halinde özellikle de orta doğu bölgesinde gösterime sundukları bir oyun!
Dünyanın hiçbir yerinde, eğer bir savaş olasılı varsa, önce para, sonrada küresel süper güçler, bu konuyu hemen algılarlar. Elbette, içeriğinde siyasi ve ekonomik ve de yaklaşan yerel seçimleri de hesaba katan ve kapsayan bir oyun yoksa(!)
Gemilerin nasıl rotaları bir dümen hareketi ile anında değişirse, ekonominin de rotası, aynı şekilde ama daha önce değişir. O nedenle biz her halükarda, önce ekonomi gemisinin rotasını izlemeye bakalım.
Kazım ÇİLOĞLU
