Moody’s Türkiye’nin not görünümünü durağandan negatife çevirdi. Açıkçası ülkemizde bu mesele pek ciddiye alınmasa da, zannedildiğinden daha önemli bir problem olduğunu vurgulamak gerekiyor.
Böylesi bir konuyu ne zaman ciddiye almazsınız? Cebinizde para vardır ya da öyle bir ekonomiye sahipsinizdir ki, mesela tüm dünyaya sattığınız ürünlerle vazgeçilmez ve katma değeri cebine koyan bir yapıdasınızdır.
Fakat yıllarca ekonomiyi devşirip, sıcak paraya bağımlı, borçlu bir hale getirdiyseniz, ‘görmüyorum’ oynama şansınız yok. Bu kararın adaletli ya da adaletsiz olması önemli değil. Vakanın kendisi, nakit finansman ihtiyacı olan Türkiye’nin para bulamamasının altını çizmek ya da çok maliyetle finansman elde etmek gibi sonuçlar doğuracaktır.
Böylesi bir tablo ile karşı karşıya kaldığınızda, eğer ülkenizin bir bakanı, ki o isim Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu “Bu Millet kendi notunu kendi verir” derse, bütün dünya da size güler.
Bu Millet, kendine not verir de, o notun karşılığı olmaz. Daha açık bir ifadeyle anlatmak gerekirse, bir de şu örneği deneyelim. İşyerinizden aldığınız gelir yetmediği için işi bırakmışsınız. Bu süreçte bankalara olan borcunuz da var. Mali ihtiyaçlarınızı da bankalardan elde ettiğiniz kredilerle elde ediyorsunuz.
Sonra bir gün, bankalar artık sizin kredi verilmesi adına riskli bir müşteri olduğunu dillendirmeye başlıyor. Cebinizde para yok; diğer yanda ihtiyacınızı karşılamak adına sabit gideriniz söz konusu.
Banka da size kredi vermeyeceğini, çünkü kredi risk puanınızın çok sıkıntı olduğunu söyledi. Bu durumda kendinize not verin. Tıpkı Bakan Müezzinoğlu’nun dediği gibi… O kredibiliteyle markete gidin, alışveriş yapın.
Kasaya geldiğinizde cebinizde para olmadığına göre, kredi kartınızı uzatın. İşlem sırasında limitinizin düşürüldüğü söylensin. Markete şunu diyebilir misiniz? “Siz bankaya bakmayın; ben kendime not verdim; durumum iyi.”
İşadamısınız; yine ihtiyaçlarınız için kredi kullanma limitiniz dolmuş. Mal almaya gittiniz. Cebinizde çek var. Kestiniz ve satıcı bunun sistemde sağlamasını yaptı ve kredibilitenizin iyi olmadığını, çeki kabul edemeyeceğini söyledi. Ne diyeceksiniz?
“Siz bankaya bakmayın; ben kendime not verdim; durumum iyi.” Sadece bu iki örnekten yola çıkarsanız, oluşan tabloyu aklınız alıyor mu? İşte Türkiye’nin durumu, verilen notun karşılığı ve Bakan Müezzinoğlu’nun yorumunun ciddiyeti bundan ibaret.
Çalışma Bakanı önce ülkedeki iş kazalarını halletsin, bu tip makro iktisadi konuları da ekonomi bakanlarına bıraksın.
