Stop Loss Nedir?

Yokluğa vücut rengi verme. Hiçten korkma. Dövülmeden ağlama. Düşecek zarar, edeceğim diye korkma. Nasıl olsa stobun var. ”Fiyat yükseliyor, acaba satsam mı? Ya önceki gibi su akarken kapları dolduramazsam” diye düşünme. Nasıl olsa iz süren stobun var. Tabi uygulayabilecek bir iradeye sahipsen…

Yatırımın, kısa vade al-sat yapmanın önemli aşamalarından biri olan stop, zarara ne kadar katlanabileceğimiz noktayı gösterir.

En basit ifadeyle, 10 000 tl ile bir pozisyon açtığınızda bu pozisyondan ne kadarlık bir zarar sizin kabulunuzdür? 300 TL mi? 500 TL mi? 1000 TL mi? Burada şunu belirlemek gerek, bu zarar seviyesini nasıl seçeceğim.  Koyduğunuz stop aralığı, sizi piyasanın normal dalgalanmasında, piyasadan atmayacak mesafede ama çok büyük zararlar verdirmeyecek şekilde olmalıdır.

Kazanç ve kayıp borsanın doğasında var. Dinamik bir yapıya sahip olan bu piyasada, değişime ayak uydurarak para kazanabilirsiniz. Değişim için bir etki olması gerekiyor. Risk algısı, şirketin zarar açıklaması, savaş beklentisi vs gibi değişkenler almış olduğunuz pozisyonu etkileyecektir. Aldığınız pozisyon long yada short fark etmez. İşlem yaptığınız piyasa fx, hisse senedi, viop oda fark etmez. Önemli olan bir pozisyon açtığınızda riski yönetebiliyor musunuz? Risk yönetimi için önceden bir strateji çizmeniz gerekiyor. Bu stratejinin en önemli maddelerinden biri zarar stobudur. Esasen size para kazandıracak olan da zarar stobudur. Çünkü para kazanabilmeniz için ilk önce para kaybetmemeniz gerekiyor. Daha doğru bir ifadeyle sermayenizi eritmemeniz gerekiyor. Eğer stratejinizde stoba yer yoksa,  her fiyat hareketinde sizde fiyatla beraber hop oturup hop kalkarsınız.  Stres, bıkkınlık, yanılmış olmanın verdiği o kötü duygu insanı yer bitirir.

Stobunuz olsa,  yatırım yaptığınız enstrüman size stop seviyesine düşerek bir şeyler demek ister. Benden artık ümidini kes, buraya kadarmış der. Sizde yeni fırsatlar ararsınız. Boşu boşuna yükselişi beklemezsiniz.  Daha önceden zarar seviyenizi belirlediğiniz için, streste yaşamamış olursunuz. Beyin için önemli olan kendisine bir hedefin tanımlanmasıdır. Tanımlı bir hedef varsa, sağlıklı düşünür. Bu durum zarar stopları için sağlıklı bir davranış yapısını ortaya koyarken, hedef satışı için başarılı olamıyor. Şöyle ki; siz 1.20 den alış yaptığınızda zarar stobunuz 1.15 ise beyin burada rahat ediyor.  Eğer 1.15’e düşerse satacağım diyor. Eğer siz kar realizasyonu için 1.50 satış hedefi koymuşsanız beyin buna kilitlenerek o hedef görüldüğünde rahat edebiliyor. Tanımlanan hedef gerçekleşmeyip düşüş başladığında da strese maruz kalarak sağlıklı düşünemiyor. ‘’Bu indikatör sat verdi ama diğeri hala al konumunda, piyasa gelecek olan açıklama ile rahatlar, takasında bir dünya mal var bu adamlar boşunamı aldı, formasyon hedefi daha görülmemişti ama’’ gibi bahanelerle eldeki karda gider. Beyin yeni taktikler uygulamaya çalışarak bu noktada düzensizliğin bir parçası oluyor. Şunu unutmamak gerek, stratejide yapılan hatalar taktikle düzeltilemez. Fiyat 1.45 e çıkarsa ve oradan dönerse ne olacak? Burada da devreye iz süren stoplar giriyor. İz süren stoplar, yükselecek beklentisi ile yukarı yönlü fiyat hareketine katılarak alım yaptığınızda, her yükselişte önceden belirlediğiniz oranda yada piyasada o an yaşanan volatilite dikkate alınarak, stop seviyesini yukarı çekip yeni bir satış seviyesi belirlemenizdir. Bunu yaparak gerçekleşen karın belirli bir kısmını cebinize atmış oluyorsunuz. Ben şahsen alım yaptığımda hiçbir zaman indikatör sat verdi diye satmam, yada bir veri açıklanacak bunun etkisi pozisyonuma negatif yansır diye düşünmem. Çünkü her şey zaten fiyatın içinde var. Fiyat ne der ona bakmak lazım. Alım yaptığınızda, önceden belirlediğiniz stop seviyesine düşüş olmuşsa, fiyat size beklentin gerçekleşmedi, hadi gerçeği sat der. Eğer fiyat yükseliyorsa size dediği şudur, beklentin bu oranda gerçekleşti. Koyduğun iz süren stoba göre sana bu kadar kar yeter. Artık pozisyonunu kapatman gerek der. Bu noktada anlatmak istediğim, öyle bir mekanik al-sat stratejisi çizeceksiniz ki, kazanma hırsınız,  kaybetme korkunuz, duygularınız devre dışı kalacak. Borsa tarihine baktığınızda çöküşün kazanma hırsı ve kaybetme korkusu ile başladığı açık ve net olarak görülmektedir. Fiyat her şeyi açık ve net bir şekilde ifade ediyorken, tiyo, hayal düzeyinde beklenti, fiyat için yön tayini peşinde koşmanın mantığı yok.  Bedava peynir fare kapanında olduğu için tiyolara şüpheyle yaklaşmak gerekiyor. Bir haftada zengin olmak gibi hayal düzeyinde bir beklentiye sahip olmanın ne kadar boş bir uğraş olduğunu bu piyasada aktif olanlar zaten biliyordur.

Yokluğa vücut rengi verme. Hiçten korkma. Dövülmeden ağlama. Düşecek zarar, edeceğim diye korkma. Nasıl olsa stobun var. Fiyat yükseliyor, acaba satsam mı? Ya önceki gibi su akarken kapları dolduramazsam diye düşünme. Nasıl olsa iz süren stobun var. Tabi uygulayabilecek bir iradeye sahipsen.

Stop koyarken kullanılan değişik yöntemler var;

– Para birimi şeklinde koyabilirsiniz. Düz mantıkla 15 000 tl lik alım pozisyonuma 800 tl stop koyuyorum eğer 800 tl zarar edersem pozisyondan çıkarım gibi.

– Yüzde olarak koyabilirsiniz. Ben %10 zarara razıyım. 20 000 tl’lik alım pozisyonuna karşı 2000 tl zarara razıyım. 2000 tl zararla pozisyondan çıkabilirim.

– Piyasada görülen volatilite yani oynaklık baz alınarak stop koyulabilir. Bu konuda piyasa volatilitesini gösteren indikatörlerden yardım alınabilir. Mesela hisse fiyatı 1,50 o an piyasada görülen volatilite 0,12 ise fiyatta aşağı yönlü oluşacak 0,12’lik oynamada ben alım pozisyonumu kapatırım gibi.

-Fiyat, bir gün önceki en düşük fiyatın altına düştüğü zaman satış yapmak. Dün görülen en düşük fiyat 1,28 şu an 1,32 eğer fiyat 1,28 altına düşüş yaparsa satış yaparım gibi.

– Son 5 gün görülen en düşük fiyatların ortalamasını alarak fiyatlar bu seviyenin altına düşerse satış yapmak. Fiyat şu an 1.40 ve son günün ortalama dip seviyesi 1.35. eğer 1.35 altında kapanış gerçekleşirse zararına satış yaparım.

Burada sizin riski kabullenme potansiyeliniz ve yatırım yaptığınız enstrümanın kendi dinamikleri önem arz ediyor. Uygulayacağınız stop yöntemini geçmiş dönemlerde deneyerek başarı seviyesini kontrol etmeniz gerekiyor.

Stobu belirlemek kolaydır, ama stopta satmak gerçekten zordur. Ben genelde şunu tavsiye ediyorum. Büyük miktarlarda alım yapmadan önce kendinizi stoba alıştırın. Az alın ama stoba düşünce satın. Alışkanlık edinin. Eğer gerçekten bu piyasada para kazanmak istiyorsanız, öyle yada böyle bunu öğrenmeniz gerekiyor. Maliyetli bir öğrenme süreci yaşamamak için, bu şekilde bir yöntem uygulayabilirsiniz.

Stop koymanız, 70 000 tl ye aldığınız arabayı 2000 tl ye kasko-sigorta yaptırmaya benzer. Yada aldığınız ev için deprem sigortası yapmaya benzer. Hiç kimse sigorta süresi dolarken tüh bu seferde kaza yapmadık demez.

Stop kangren olmuş bir eli vücuttan uzaklaştırmaya benzer. Tıbben bunun olması ne kadar bir gerçeklik taşıyorsa, borsada yatırım yapan bir yatırımcı için de o kadar gerçektir.

Peki ben satınca ertesi gün çıkarsa ne olacak?

Ertesi gün çıkarsa yine alacaksınız. Alım yapmayı düşündüğünüz hisseyi neden almıştınız? Temel verilerimi sağlamdı, direncinimi kırıyordu, desteğinemi gelmişti. Güvendiğiniz hisseyi neden almayacaksınız? Stopta amaç, sizi beklenmeyen bir durumla karşılaşıldığında daha fazla zarar etmenizi engellemektir.

Stop koymayarak zarar eden sermayesini eriten çoktur ama stop koyupta koyduğu stoba riayet edip sermayesini eriten yoktur. Açtığınız her alım pozisyonu zararla sonuçlanacak değil ya.

Ali Erkan Tanacıoğlu
Araştırma Uzman Yrd.
Gedik Yatırım

“Stop Loss Nedir?” ile ilgili 1 yorum

  1. Alinan hisseyi, sağlam bir sirkettse, kısa vadeli al satlar her zaman kazandirmaz. Ben alım yaptığımda, uzun süreli düşünüyorum. Zararim yarı yariyada düşse dert etmeden bekliyorum. Ne zamanki istediğim kara ulaştım o zaman satıyorum

Yorumunuzla Bu Yazıya Katkıda Bulunun

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir