Euro krizi Papandreu’nun ardından Berlusconi’nin de başını yedi. Siyasi liderin teknokrat yönetici ile değiştirilmesi çözüm getirir mi? Emin değilim. Yunanistan ve İtalya’nın tahditleri içeride ve dışarıda siyasettir. Teknik değildir.
Almanya’nın bir raundu daha aldığı söylenebilir. Borçlu ülkelere ağır bir bedel ödetme inat ve kararlılığını sürdürüyor. Olayı iyi özetleyen bir özdeyişi bu arada öğrendim: “Bir Alman’la daima konuşabilirsin ama fazla bir şey anlatamazsın.”
Euro bölgesi banka sisteminin küçülmek zorunda kalması kaynak sağladığı ülkeleri sarsacaktır. Akla hemen Doğu Avrupa ve Türkiye geliyor. Dış açığın finansmanında zorlanacaklar. Ani bir sermaye çıkışı işleri iyice karıştırır.
Kurban Bayramı ve İnsani Gelişme Endeksi derken içeride açıklanan verileri ihmal ettik. Sanayi üretimi, ödemeler dengesi ve istihdam için üçüncü çeyrek sonuçları çıktı. Ekim bütçesi yayınlandı. Bugün sanayi üretimine bakıyorum.
Eylül’de yüksek artış
Eylül’de sanayi üretimi artışı piyasa beklentisinin çok üzerinde çıktı. Toplam sanayi üretimimin geçen yıla kıyasla yüzde 6 artacağını öngörülüyordu. Yüzde 12 geldi. İmalat sanayiinde ise artış daha da yüksek, yüzde 12,8 oldu.
Yıllık ortalama artışa bakalım. Son on iki ay ortalamasını bir önceki on iki ay ortalaması ile bölüyoruz. Ağustos 2010’dan bu yana çift haneli seyrediyor. Eylülde toptan sanayide yüzde 10,3, imalat sanayiinde yüzde 11,2 oldu.
Sanayi üretimi çalışılan gün sayısından etkileniyor. Bu yıl Şeker Bayramı eylülden ağustosa kaydı. Düzeltince artışın yarısının buradan kaynaklandığı görülüyor. Mevsim etkisi de temizlenince ağustosa kıyasla toplam sanayinin yüzde 1.5, imalat sanayiinin yüzde 1,9 arttığı anlaşılıyor.
Aslında şaşırtıcı olan, takvim ve mevsim etkisi düzeltilmiş endeksin ağustosta yüzde 2,6 (imalat sanayiinde yüzde 2,3) gerilemesi idi. O zaman Ramazan’ın yaz tatili ile çakışmasına bağlamıştım. Eylül sonuçları bunu doğruluyor.
Nasıl tefsir edeceğiz? Sanayi üretimi artış hızında yumuşak bir düşüş vardır. Olumlu bir gelişmedir. İktisat politikası amaçları ile uyumludur. Son çeyrekte de bu eğilim devam eder mi? Yoksa düşüş sertleşir mi? Göreceğiz.
Büyüme güçlü çıkar
İmalat sanayii üretimi ile milli gelir arasında güçlü bir ilişki vardır. Dolayısı ile aralık sonunda yayınlanacak üçüncü çeyrek büyüme hızı hakkında bir fikir sahibi oluyoruz.
Üçüncü çeyrekte imalat sanayii üretimi geçen yıla kıyasla yüzde 7,5 arttı. İkinci çeyrekte yüzde 7,9 olmuştu. Biraz düşüş var ama gene de yüksek bir artıştır. Üçüncü çeyrekte yüzde 7’nin üzerinde büyüme hızına işaret ediyor.
Daha kolay izlenmesi için son iki yılın sayılarını grafikte özetledim. Sütunlar milli gelirin, çizgi ise imalat sanayii üretiminin bir önceki yılın aynı çeyreğine göre artış hızını gösteriyor.
