Bu incelemeyi birlikte daha kolay yapabilmemiz için öncelikle bu blogda yayınlanmış olan Bütçe Dersi yazımı okumanızı öneririm.
Bütçe Dengesi = Bütçe Gelirleri (vergi gelirleri + diğer gelirler) – Bütçe giderleri(faiz dışı giderler + faiz giderleri) Faiz dışı giderler de personel giderleri, yatırım giderleri, diğer cari giderler olarak sıralanabilir.
2012 yılının Ocak ayı bütçe sonuçları şöyle özetlenebilir:
Bütçe gelirleri = 28,1(vergi gelirleri: 23,5 + diğer gelirler 4,6)
Bütçe giderleri= 26,4 (faiz dışı giderler: 21,0 + faiz giderleri: 5,4)
Bütçe giderleri= 26,4 (faiz dışı giderler: 21,0 + faiz giderleri: 5,4)
Şimdi bu büyüklükleri yukarıdaki formüllerde yerlerine koyalım.
Bütçe dengesi = (28,1 – 26,4) = 1,7 milyar TL
Buna göre 2012 yılı Ocak ayında bütçe 1,7 milyar TL fazla vermiş bulunmaktadır.
Faizler hariç tutularak bakılan denge olan faiz dışı bütçe dengesi de şöyle hesaplanıyor:
Faiz dışı denge = Bütçe gelirleri – faiz dışı giderler
Yukarıdaki ilgili sayıları bu denklemde yerine koyarsak:
Faiz dışı denge = (28,1 – 21,0) = 7,1 milyar TL
Buna göre faiz dışı denge Ocak ayında 7,1 milyar TL fazla vermiştir. Bir başka ifadeyle bütçe gelirleri 21 milyar TL tutarındaki faiz dışı giderleri karşıladıktan sonra toplam 5,4 milyar TL’lik faiz giderlerini de karşılamış ve üste 1,7 milyar TL kalmıştır. Bu da bütçe fazlası olmuştur.
Burada yer sıkıntısı nedeniyle gösteremediğim birkaç konunun altını çizmemde yarar var:
(1) Ocak ayları harcamaların kısıtlı olduğu aylardır. Çünkü ilk günlerde pek çok ödenek ya serbest bırakılmaz ya da sınırlı olarak serbest bırakılır, bu da harcamaları frenler. Dolayısıyla ikinci aydan itibaren bütçe bu kadar rahat görünmeyebilir.
(2) Faiz giderleri geçen yılın Ocak ayına göre artmıştır, çünkü son iki ayda TL’nin değer kaybına paralel olarak faizler yükselmiştir. Önümüzdeki aylarda faizler düşerse burada bir rahatlama olabilir.
(3) İthalde alınan KDV geçen yılın Ocak ayına göre yüzde 25 dolayında artış göstermiştir. Bu da cari açığın hız kesip kesmediği konusunda bir daha düşünmemiz gerektiğini göstermektedir.
(4) 2 B ve mütekabiliyet yasaları çıkarsa buradan gelecek gelirlerle bu yıl da bir defaya mahsus gelirler elde ederek bütçeyi sağlam tutmamız söz konusu olabilir.
