Mahfi Eğilmez’in bugünkü yazısı
Prof. Dr. Veysel Ulusoy twitter hesabından bir şema paylaştı. Önce o şemayı gösterelim
Bu şemanın altına da şöyle bir not eklenmişti: Bu üçünden ancak birini sabit tutabilir, kontrol edebilirsiniz. Diğer ikisi dalgalanmaya bırakılır (yani denetim dışıdır.)
Bu şema ve açıklama ekonomi biliminde üçlü açmaz (trilemma) diye bilinen hipotezi basit bir şekilde açıklıyor. Üçlü açmaz hipotezine göre; sermaye hareketlerinin serbestliği, sabit döviz kuru ve bağımsız para politikası uygulaması aynı anda var olamaz.
Türkiye uygulamasına bu hipotez çerçevesinde yüzeysel olarak bakarsak; sermaye hareketlerinin herhangi bir denetime tabi olmadığını, döviz kuru rejiminin dalgalı kur rejimi olduğunu, faizlerin serbest piyasada arz ve talebe göre belirlendiğini, buna karşılık para politikasının bağımsız olduğunu ve dolayısıyla Merkez Bankası’nın enflasyon hedeflemesi uyguladığını görürüz.
Buna karşılık aynı uygulamaya biraz derinden bakarsak farklı şeyler görürüz. Daha dikkatli baktığımızda sermaye hareketlerinin serbest olduğunu, döviz kuru rejiminin dalgalı kur rejimi olduğunu, faizlerin serbest piyasada arz ve talebe göre belirlendiğini, buna karşılık bazı kamu bankaları aracılığıyla faizler üzerinde geçici olarak ve kısmen baskı uygulandığını görürüz. Faizler üzerindeki bu geçici ve kısmi baskılamanın üçlü açmaz hipotezinin öngördüklerinden önemli bir sapma yaratmadığını söyleyebilecek durumdayız.
