Devlet bir tüzel kişidir. Devletin çeşitli kurumları bu tüzel kişiliği kendi görev ve yetkileri çerçevesinde temsil ederler. Devlet tüzel kişiliğinin mali yönünü Maliye Bakanlığı ve Hazine ortaklaşa temsil eder. Maliye Bakanlığı, mülk sahipliği, devlet gelirlerinin toplanması gibi konularda, Hazine ise devlet harcamalarının ödenmesi ve kamu borçlanması gibi konularda devletin tüzel kişiliğinin temsilini üstlenirler.
Kamu kesimi iki ana kategoriden ve onların altındaki alt kategorilerden oluşuyor. Bu iki ana kategori genel yönetim ve KİT’ler. Genel yönetim: Merkezi yönetimi, sosyal güvenlik kurumları ve yerel yönetimleri içine alıyor. Merkezi yönetim ise genel bütçeye dahil kamu idareleri, özel bütçe kapsamında yönetilen kamu idareleri ve düzenleyici ve denetleyici kurumlardan oluşuyor.
Önce genel yönetimin ilk parçası olan merkezi yönetimi oluşturan kamu idare ve kurumlarını açıklayalım. Bunlar üç parçadan ibaret. Genel bütçeye dahil kamu idareleri, devlet tüzel kişiliğine dahil olan kamu idareleridir (yani yasama, yargı ve yürütme organını oluşturan birimlerle DSİ ve Karayolları gibi kurumlar.) Özel bütçe kapsamında yönetilen kamu idareleri, bir bakanlığa bağlı ya da bir bakanlıkla ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek amacıyla kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapmak yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları kanunla düzenlenen kamu idareleridir (yani tüzel kişiliğe sahip olan YÖK, üniversiteler, Türk Standartları Enstitüsü gibi kurumlar.) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, özel kanunlarla kurul, kurum ya da üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve görevleri sektörle ilgili düzenleme ve denetleme yapmak olan kurumları ifade ediyor (yani RTÜK, BDDK, TMSF gibi kurumlar.) Bu kuruluşlardan yasama, yargı ve yürütme organını oluşturanlar devlet tüzel kişiliğinin içinde yer alırlar ve kendi adlarına borçlanmaya gidemezler. Bunların kendilerine özgü gelirleri yoktur. Giderlerini karşılamaları için devlet gelirlerinden bunlara ödenek verilir. Buna karşılık YÖK, Üniversiteler, TSE gibi kuruluşların kendilerine ait ayrı tüzel kişilikleri ve öz gelirleri vardır, ancak bu gelirler giderlerini karşılamaya yeterli olmadığı için Hazine’den destek alırlar. Tüzel kişilikleri olmasına karşılık borçlanmaya gidecekleri zaman Hazine garantisi almaları gerekir.
Bütçe dışı fonlar (Savunma Sanayii Destekleme Fonu, Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşmayı Teşvik Fonu ve Özelleştime Fonu) ile döner sermayeli kuruluşlar da (bunlar ilk sermayesi kamu kesimince verilen genel ve özel bütçeli idarelere bağlı 1421 adet işletmedir) merkezi yönetim içinde kabul edilmektedir.
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.
