Bu yılın ilk dört ayındaki yatırım teşvikleri, geçen yıl kriz sonrası canlanan yatırımların bu yılda devam ettiğini gösteriyor. Teşvikler üzerindeki “Kriz freni” son bulurken, bir başka gelişme de yeni teşvik sisteminin getirdiği dengeli sonuç oldu. Yeni Teşvik sisteminde 4 bölgeye ayrılan ülkemizde teşvikler bu dört bölge içersinde de eskiye göre daha dengeli dağılım gösteriyor.
Türkiye’de bu yılın ilk dört alında yatırım teşviklerinde Sakarya’da yatırımla teşviklerde yüzde 104 artış olurken, Bilecik’teki artış yüzde 22 bine ulaşıyor. Teşvikli yatırımların ilk 30 listesinde yer alan illerdeki artışların tümü yüzde 100’ün üzerinde, Altı illerdeki artış ise yüzde 1000’lerle ölçülüyor. Bu nedenle arkadaşımız Naki Bakır bu gelişmeyi “30 ilde yatırım patlaması” diye nitelendiriyor.
Yatırım teşviklerindeki gelişmeleri ele alıp yakından baktığımızda ortaya çıkan sonuçları şöyle sıralayabiliriz:
-Kriz döneminde yaşanan “belirsizlik” iş dünyamız için 2010 yılında aşılmaya başlanmış, bu yılın ilk dört ayında üç bölgede sürerken, 2. Bölgede önemli bir düşüş yaşanmış. Bunda geçen yıl Adana Yumurtalıkta Çalık Grubu’nun 14.8 milyarlık rafineri yatırımının, “Büyük ölçekli yatırımının” bulunması bu yılın ilk dört ayında 2. Bölge kentlerinde böyle bir teşvikli yatırımın söz konusu olmamasının doğal sonucu olarak karşımıza çıkıyor.
-Yatırım teşviklerinde artış, yeni dönemdeki son teşvik sistemindeki 4 bölgeli yapıda İstanbul başta olmak üzere 1. Bölge kentlerinin de belli alanlarda teşvikli yatırımlara açılması önemli rol oynadı. Teşvikli yatırımları bölgelere göre dağılımı da buna cevap niteliğini taşıyor. Teşvikli yatırımlarda son yılda 15 milyar 843 milyon liralık teşvikler içersinde birinci bölge illeri yüzde 44.4 pay alıyor. En yüksek teşvik alan 10 il içersinde de birinci bölgede yer alan 4 il yer alıyor. İkinci ve dördüncü bölge illeri yüzde 17’ler seviyesinde, üçüncü bölge illeri de yüzde 22 oranında pay alıyorlar. Bu hem teşvikli yatırımların ülke sathına daha dengeli dağıldığını gösteriyor. Ancak, bir çok il sanayi oda yöneticileri gruplandırıldıkları iller açısından dengesizlik olduğu konusunda şikayetlerini de dile getiriyor.
-Büyük ölçekli yatırımlar listesinde bu yıl iki kimya sektörü yatırımını görüyoruz. Bunlardan biri Tüpraş’ın Kocaeli’indeki 2 milyar 338 milyon liralık KDV istisnası ve 1 milyar 281 milyon liralık gümrük muafiyeti ve vergi indirimleri aldığı tevsii yatımı. Diğeri Pharmactive firmasının 111 milyon lira KDV istisnası, 23 milyon liralık gümrük muafiyeti ve vergi indirimi aldığı Tekirdağ yatırım. 2010 yılında büyük ölçekli 5 yatırım söz 2. Bölgede yer alan Doğu Akdeniz Petrokimya Rafinerisinin büyüklüğü bu yılki iki büyük ölçekli yatırımın toplamından yakyaşık dört kat büyüktü.
-İllerdeki önemli yatırımlara baktığımızda Şırnak’taki 446 milyon liralık Silopi Elektirik firmasının yatırımını, Osmaniye’de Tosçelik’in 343 milyon liralık yatırımını, Bilecik”te Pak Cam’ın, Ordu’da Melet Enerji’nin 290’ar milyon liralık yatırımlarını görüyoruz.
Anadolu’nun bir çok ilindeki sanayi odası başkanları illerinde yatırım taleplerinin kriz sonrasında arttığını söylüyorlar. Bazı illerde OSB’lerin geliştirilmesi çalışmalarının yapıldığı da belirtiyorlar.
Bütün bu gelişmeler teşvikli yatırımlarda “kriz freninin” geçen yıldan başlayarak ortadan kalktığını ve ülkemizi 4 bölgeye ayıran son teşvik sistemi sonrasında da yatırımların ülke içinde daha dengeli dağılmasına yol açtığını gösteriyor.
