En son yorumumu dün sabah saat 07:00-08:00 arasında vermiş ve sonrasında sevdiğim bir dostumu ebedi yolculuğuna uğurlamak üzere Bilecik’e doğru yola çıkmıştım. Bu sırada Cerablus konusu ortada yoktu. Saat 15:00’e doğru Bilecik’ten İstanbul’a doğru yola çıktığım sırada cep telefonumdan piyasalara göz attığımda BIST-100 endeksi 78.300 civarındaydı. Avrupa borsaları da olumluydu. Yani genelde her şey yolundaydı. İstanbul’a girdiğimde saat 17:00 civarıydı, saat 17:30’da bilgisayarımın başındaydım ama piyasa kapanmak üzereydi ve dış piyasalar olumlu olmasına rağmen endekste satışlar vardı. İlk anda sebebini anlamaya çalıştım. Bu sırada, uluslararası konuları çok iyi bilen tarihçi arkadaşım Prof. Kemal Çiçek’in mesajını gördüm. Saat saat 13:40’da mesajı göndermiş ama ben 17:45 gibi okudum. Türkiye’den Suriye’ye bir operasyon olabileceğinden bahsediyordu. Haberleri açtığımda, konu açıklığa kavuştu ve şu an zaten konu bütün ayrıntılarıyla haber kanallarında tartışılıyor. Sonuçlarının ne olacağını sahip olduğum bilgi ile kestirmemin mümkün olmadığı bir durum görüyorum. Aslında konunun uzmanlarının ne söylediğine bakmak lazım. Fakat, bu sabah rutin bir check-up için hastanede olduğum için, uzman görüşlerini ayrıntılı olarak okuyamadım. Az önce bilgisayarımın başına geldim. Şu ana kadar edindiğim bilgilerden ziyade “piyasa bugün nasıl davrandı ve hangi riskleri fiyatladı?” sorusu çok daha fazla önem kazanıyor. Bu konuya geçmeden önce bazı klasik ve çok önemli bilgileri sizlere tekrar hatırlatmak durumundayım.
Sabahtan bu yana yaklaşık olarak 23 tane mail almışım. Bu maillerin ortak konusu “hocam şimdi ne yapalım?” şeklinde. Kimisi elindeki kağıdı sormuş, kimisi “hisselerimin tamamını satmayı düşünüyorum ne dersiniz?” diye sormuş bazıları da “maliyet düşürücü alım yapsam mı?” şeklinde sorular göndermişler. Yani genel soru “Hocam ne yapalım” sorusudur.
Yatırımcılar ikiye ayrılır. Birincisi trade (al-sat) yapanlar, ikincisi de şirketlere ortak olanlardır. Yazılarımda bugüne kadar defalarca ama defalarca vurguladığım noktaları tekrar vurgulayacağım. Bunu da bu sefer eğitici bir diyalog şeklinde yapayım, daha iyi anlaşılsın;
- Hocam Fırat kalkanı operasyonu başlamış, borsa daha düşer mi? Elimde Ereğli var, daha düşer mi? ne yapayım?
- Bir ayda kaç defa alım satım yapıyorsun?
- Günde en az 1 kez al-sat yaparım hocam.
- Uzun vadeli tuttuğun kağıt var mı?
- Evet var hocam 1.50’den almıştım, 0.80’lere düştü ve uzun vadeli tutuyorum
- Ereğli’yi kaç TL’den aldın?
- 4.89 TL’den 3 gün önce aldım.
- Şimdi kaç TL?
- 4.65 TL ama bugün 4.22 TL’yi gördü.
- Peki ters ve beklenmedik olumsuz bir habere karşı, ne kadar zarara katlanmaya karar verdin?
- Hocam kağıdın yukarı gideceğinden emindim. Ama bu Cerablus olayı çıktı.
- Yani zararı kesmek için bir seviye belirlemedin.
- Hayır
- Peki kârını hangi fiyatta realize edecektin?
- 5.01-5.02’yi gördüğünde satacaktım.
- Neyi yanlış yapmış oluyorsun?
- Stop (zararı kes) seviyesini 4.78 olarak belirledim hocam ama, “ya buradan yukarı dönerse” diye dün satamadım.
- Peki benim dün yazdığım endeks yorumunu okudun mu?
- Okudum.
- Ne yazıyordum?
- Genelde olumlu bir ayrışma bekliyordunuz.
- Evet doğru… Fakat endeks için en önemli destek seviyesi olarak nereyi verdim?
- 77.350’yi verdiniz.
- Peki eğitici bültenin bu haftaki sayısında (48 no’lu bülten) borsa yorumumu okudun mu?
- Evet okudum.
- Orada aynen şu cümleleri yazmışım… “Unutulmamalı ki, beklenmedik olumsuz bir durum nedeniyle 77.250’nin altında bir kapanış olasılığı doğarsa, 76 bine kadar düşüş olasılığı çok artacağı için, bu hafta endekse yakın hareket eden kağıtlarda alım yapmayı düşünenler, buna göre ters bir durumda stop yapacakları seviyeleri belirlesinler.”
- Evet hocam böyle yazıyordu.
- Dün dış piyasalar olumluyken, seans sonuna doğru Suriye ile sıcak bir operasyon olasılığı doğduğunda BIST-100 endeksi diğer borsalardan belirgin bir şekilde negatif ayrışmış ve 77.300’e kadar gerilemiş. Ben dün yoldaydım ama endeks grafiğine baktığımda, satışlar sırasında hacim de artmış ve 77.300’ün altına düşeceğine dair çok güçlü bir sinyal vermiş. Eğer o sırada Cerablus olayı olmasa ve genelde Avrupa ve diğer borsalar benzer düşüş yapıyor olsa, çok sorun değildi ama, bizim borsa kendine özel bir sebepten dolayı belirgin bir şekilde negatif ayrışmış.
- Evet aynen öyle oldu… Ben zaten 77.300’ün altına da düşeceğini hissettim..
- Üstelik o sırada Ereğli, senin stop seviyenin altına dün düşmüş ama satmamışsın.
- Evet doğru…
- Kıssadan hisse: Eğer şirketlere ortak olduğunu düşünen bir yatırımcı değilsen ve kısa vadede kâr elde etme amacını güdüyorsan, çok net bir şekilde belirlenmiş alım-satım stratejin yoksa, stopu önceden belirlemene rağmen satamıyorsan (zaten stratejin yok demektir), bu tür ani ve beklenmedik haber akışı durumunda zararların büyüyebilir. Bu tür davranan hiç kimse kısa vadeli al-sat yapmamalıdır. Beynimiz “iyimser” (optimist) olarak programlanmıştır. Alım yapan biri ters bir gelişmeye karşı her zaman hazırlıksızdır ve ortaya çıkan yeni durumda çabuk ve keskin kararlar alamaz. Bilimsel çalışmaların neredeyse tümü, çok net stratejin olmadığı sürece al-sat ile kazançlı çıkmanın mümkün olmadığını söylüyor. 30 yılını borsada yatırıma harcamış bir dostum çok güzel bir şey söyledi: “Al-sat ile para kazanabilirsin ama servet yapamazsın”.
- Anladım hocam. Tamam artık yüzüme vurmayın bundan sonra ne yapayım?
- Bundan sonra eğer illaki al-sat yapacaksan önce kendine bir strateji belirle. Sonra da bu stratejiden ödün verme. Beynimizdeki “küçük sayılar yasası” son bir kaç işlemden bu stratejiye göre para kaybettiğimizde, bizi yeni stratejiler aramaya yönlendirir. İyi trader’ların kitaplarını oku. Hepsinde istikrarlı bir şekilde stratejiyi uygulamak birinci şarttır. Ama hiç biri kendi stratejisini açık olarak anlatmaz. Anlatırsa kendisi para kazanamaz.
- Tamam hocam ama stratejiyi bulmak çok zor…
- Stratejinin %80’i stop yapabilmektir, gerisi ise teferruattır. Herkes alım yerini çok iyi bilir ama satacağı yeri bilmez ve ters bir durumda uzun vadeli yatırımcı olur. Baksana 1.50’den aldığın kağıdı hala tutuyorsun.
- Hocam hala soruma tam cevap vermediniz. Bundan sonra borsa ne olur?
- Bu sabah endeks açılışta en dip seviye olarak nereyi gördü?
- 75.113 seviyesini gördü…
- Şimdi hangi seviyede?
- en yüksek 76.200’ü gördü ve şimdi 75.850 civarında bulunuyor.
- Sence Cerablus olayı fiyatlandı mı?
- Hocam bence sağır sultan bile duydu. Fiyatlanmıştır herhalde.
- Eğer fiyatlandıysa, artık 75.113 seviyesi dip olmuştur. Daha fazla düşmesi beklenmez.
- Tamam da hocam, ekstra yeni riskler ortaya çıkarsa… Biz şu an Rusya ve İran ile birlikte hareket ediyoruz. Amerika ilişkilerimiz bozulursa ve başka kötü gelişmeler olursa ne olacak?
- Şu an aslında Cerablus’a yapılan Fırat Kalkanı operasyonu fiyatların içinde var ama bundan sonra olabilecek ve öngöremediğimiz başka olumsuz gelişmeler yok.
- Ben de bunu söylüyorum hocam..
- Bu durumda stratejin ne olmalı?
- Bilmem…
- 75.113 seviyesi eğer tekrar test edilir ve aşağı kırılırsa ekstra olumsuz gelişmeler oluyor demektir ve 75.100’ün altına bir kapanış olasılığı doğması durumunda endeks teknik olarak 73.500 ile 74.500 aralığına kadar düşebilir. Yalnız burada çok önemli bir nokta daha var. Endeks geçen haftalarda yükselişe geçip 76 bin ile 77 bin aralığında boşluk bırakmıştı. Bugünkü düşüşle birlikte aynı bölgede bu sefer aşağı yönlü boşluk oluştu. Dolayısıyla bu boşluk kısa sürede dolar. Yani endeks büyük olasılıkla yeniden 77.000-77.300’e kadar yükseliş yapabilir. Bunu sağlayacak şey ise Biden ve Barzani görüşmelerinin sonuçları ve verilecek mesajlar olacaktır. Fakat şunu bilmiyoruz; Endeks 74 binlerin altına geriledikten sonra mı, yoksa 75.100 seviyesini dip yapıp 76 bin ile 77 bin aralığındaki boşluğu doldurur?
- Bu sorunun cevabı nedir hocam?
- Sorunun cevabını kesin olarak bilmiyor olsam da, şunu net bir şekilde söyleyebilirim. 75.100 altında bir kapanış olursa 73.500-74.500 aralığını görüp ondan sonra 76-77 bin aralığını doldurur. Eğer yarın da 75.100’ün altına gerilememişse, 3-4 gün içinde bu boşluğu doldurur.
- Hocam o zaman 73.500-74.500 aralığı görülürse alım yapmak gerekir diyorsunuz yani…
- Evet kısmen böyle diyebiliriz ama haber akışı devam ediyor. O seviyelere gelsin alım yapılmalı mı? sorusuna o zaman bakarız.
- Hocam bu söylediklerinden anladığıma göre, 75.100 aşağı kırılmadıkça benim Ereğli hisselerini satmama gerek yok.
- Evet doğru, beklemede kalmak daha mantıklı. Çünkü şu ana kadarki haberler fiyatlara girdi. Dua et de ekstra stres yaratan unsurlar olmasın. Fakat bunca yıllık tecrübem bana, bu tür zamanlarda piyasaların olumsuz haberlere çok daha duyarlı olduğunu ve en ufak olumsuz bir gelişmenin abartıldığını gösteriyor. Bu yüzden 75.100’ün aşağı geçilme olasılığını, burayı dip yapma olasılığından biraz daha yüksek görüyorum.
- O zaman satayım hocam…
- Bak yine sürekli fikir değiştiriyorsun. Eğer illaki nakde geçeceksen, 76 binin üzerini bekleyip 76.500 civarında satmak daha mantıklı olabilir.
- Son bir soru daha hocam… Dola ne olur?
- Dolar 2.96’nın üzerini gördü ve şu an 2.9530 seviyesinde sakin gidiyor. 2.96 tekrar yukarı geçilirse riskler artmış anlamına gelecektir. Bir süre aşağı eğimli olup, sonra yeniden yukarı hareket deneyebilir. 2.9450’nin altına gerilemeden bu son olayların riski elimine edildi diyemeyiz. Dolayısıyla destek 2.9450’dir.
- Teşekkürler hocam
- Önemli değil… Önemli olan STRATEJİ… STRATEJİ… STRATEJİ….
NOT: Bu sabah rutin bir check-up için hastaneye gitmiştim. Önemli bir durum yok. Yarın da gün boyunca yorum veremeyeceğim ve diğer kontroller yapılacak. Geçmiş olsun mesajı gönderen bütün okuyucularıma sonsuz teşekkürler… Allah(cc) bu “Fırat Kalkanı” oeprasyonunda Ordumuza güç kuvvet versin.
Hocam öncelikle geçmiş olsun. Allah acil şifalar versin. Yazınız içinde ayrıca teşekür ederim.
HOCAM ;
Geçmiş olsun
yorumunuz çok açıklayıcı sanırım böyle yazınca soru da kalmaz kafalarda tşk ederim
saygılar