Dün BIST-100 endeksi güne yaklaşık 450 puan yükselişle başlayarak 75.000 ile 75.500 arasında bir boşluk oluşturmuştu. Gün boyunca 76 bin seviyesine doğru yukarı yönlü bir hareket vardı. Fakat ikinci seansta işlem miktarlarında düşüş gözlendi. Bu düşüş bir bakıma “buraya kadar aldık, biraz bekleyelim” modunu yansıtıyordu. Saat 16:30 sıralarında bir miktar satış dalgası geldi ve teknik anlamda doğal bir kâr realizasyonuydu. Bunda da FITCH’in Türk Bankalarının yerel para cinsinden notlarını bir kademe aşağı çekmesi haberinin etkili olduğunu düşünüyorum. Fakat daha önce FITCH derecelendirme sisteminde teknik bir değişikliğe gittiği için bu güncellemeleri yaptığını söylediği için, çok güçlü bir stres yaratmadı. Özellikle de 75 bin ile 75.500 arasındaki boşluğun dolmasını sağlayan bu satış dalgası borsanın kendi dinamikleri içinde olağan olarak görülebilir.
Yatırımcılar sert düşüşlerin ardından başlayan yükselişlerden sonra bu tür zamanlarda bir satış dalgası gördüklerinde genellikle yeniden sert düşüşlerin başlayacağı korkusunu yaşarlar. Şu an her ne kadar BIST-100 endeksi 70.450 olarak görülen dip seviyeden uzaklaşmış olsa da, bu korku olur. Fakat olağanüstü ve beklenmedik dışsal veya içsel gelişmeler olmadıkça, geçen haftakine benzer çok sert düşüşler beklemem. Bu aşamada, 75 binin destek olaması çalışması sürüyor. Bu sabah endeks güne 75.250 seviyesinden başladıktan sonra 750 puan gerileyerek 74.500’ü gördü ve ardından yeniden 75 binin üzerine çıktı. Aşağıdaki grafik 5 dk’lık hareketleri gösteriyor.
Dikkat edilecek olursa, endeks 74.500’ü gördükten sonra yükselişe geçti ama işlemlere baktığımızda, lot bazında güçlü işlemler yok. Bunun bir iyi bir kötü tarafı var. İyi tarafı az bir işlemle borsa daha fazla artıyor. Kötü tarafı ise, dünkü hacimli yükseliş sonrasında bu hacim çok düşük kalmış durumda. Sonuç olarak piyasa psikolojisinin şu an şöyle işlediğini düşünüyorum. “Tehlikeli bölgeden kurtulduk. 70.400’den 76 bine kadar yaklaşık %7-8 artış oldu. Dinlenmek ve biraz kâr realize etmek lazım. Yeniden sert düşüş başlıyor algısında olanlar satacaktır, biz de almak istediklerimizi o zaman alırız. Bu yüzden 74-76 bin aralığında bir süre dalgalanma olması iyi olur”.
Yani şunu söylemek istiyorum. Borsa kendi dinamikleri içinde olağan bir davranış sergiliyor. Bazı önemli diğer konularda görüşlerimi sizlere aktarmamda fayda var. Daha doğrusu bana en çok gelen sorulara değineceğim.
- Moodys not düşürü mü? 5 Ağustos’ta bir not düşüşü beklemiyorum. Bu konuda hem Mehmet Şimşek hem de Maliye Bakanı Naci Ağbal bilgilendirme görüşmeleri yaptılar. Zaten Moodys kararlarını vermek için bu hain darbe girişiminin etkilerini görmek istediklerini ve kararlarını 3 ay içinde vereceklerini söylediler. Dolayısıyla 5 Ağustos’ta Moodys’ten indirim gelmeyebilir ama 5 Ağustos yaklaştıkça piyasa suni bir stres yaşayabilir.
- FITCH’in ne yapacağı konusunda çok fikrim yok. Ama özellikle Mehmet Şimşek’in yoğun çabaları piyasalarda sükunetin çok kısa sürede sağlanmasını sağladı. Yabancılar en azından “satalım” modundan “bekleyelim” moduna geçtiler ve şu an bekleyelim modundalar.
- Üçüncü bir nokta ise küresel risk iştahı hala iyi düzeyde. Eğer insanlarımızı hedef alan ve ülkeyi karanlıklara boğacak bu FETÖ/PDY darbe girişimi olmasaydı, artan küresel risk iştahı ie, endeksin şu an en azından 85 bin seviyesinde olacağını düşünüyordum ve bunu daha önceki yazılarımda belirtmiştim. Şu an büyümeye ilişkin bir endişe oluşsa da, bir iki hafta içinde iş dünyası tam anlamıyla normale dönecektir diye düşünüyorum. İnsanlarımızın normal harcama planlarını bir süreliğine ertelemiş olması nedeniyle toplam talepte biraz düşüş olabilir ama bunun da geçici olmasını beklediğimden bu yılki büyüme oranımızın (başka dış şoklar olmazsa, ABD’de faiz artırımı gibi) bu yıl %4 civarında olmasını bekleyebiliriz.
- Şu an en büyük risk nedir? derseniz aslında çok fark edilmeyen çok önemli bir küresel soru işareti oluşturan iki tane durum oluştu. Birincisi; Son FED toplantısına bakıldığında kesinlikle güvercin tonlu değildi. Hatta biraz şahin bile diyebiliriz. Çünkü açıklama içinde ekonomideki gelişmelerden memnuniyet vardı. Ayrıca BREXIT riskine hiç değinilmemişti. Adeta FED yarım da olsa Eylül ayını veya en geç Aralık ayını bir faiz artırımı için işaret etti. Piyasalar ilk anda bu şahin duruşa tepki verdi ve dolar artmaya başladı. Fakat aradan 10 dakika geçmeden ABD 10 yıllık devlet tahvili faizleri hızlı gerilemeye başladı. ABD borsasında da artış vardı. İşte bu durum enformasyon-formasyon uyumsuzluğu yaratıyor. Normalde küresel piyasaların olumsuz reaksiyon vermesi gerekirken çok olumlu bir reaksiyon verdiğini gördük. Genellikle trend dönüşlerinden önce bu tür uyumsuzlukların ortaya çıkması bende soru işareti yarattı.
- İkinci durum ise çok ilginç. Dün okuduğum bir makalede ABD borsalarının 1945 yılından bu yana 11 gün boyunca sadece %1’lik bir fiyat bandında dalgalandığından bahsediliyordu. Yani 11 gündür ABD endeksleri rekor kırdıkları seviyelerde günlük bazda yüzde yarım aşağı veya yukarı hareket yapıyor. Hatta yüzde 0.9 oranında bir bant oluşmuş. Teknik analizde, en önemli konulardan biri kararsızlık mumlarıdır. Yani yatay çok sıkışık hareket uzun süre devam etmez ve bir tarafa kırılır. Bu kırılma sert olur. ABD borsa tarihinin en uzun süreli sıkışık bandı oluşmuş olmasını bir de enformasyon-formasyon uyumsuzluğu ile birleştirdiğimde ABD endekslerinin işte bu aşamada geçmişe göre çok daha dikkatli takip edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Aslında illaki aşağı yönlü sert bir hareket olmayabilir. Kırılmanın yönü yukarı olursa, biz de 80 bine doğru yol alırız. Tersi olursa, küresel borsalarda risk iştahının düştüğünü ve genel bir satış dalgası ile karşılaşabileceğimizi söyleyebilirim. Bu durumda VIX endeksi (küresel stres endeksi) yeniden 15-20 aralığına çıkabilir. Normalde bu endeksin ortalama seviyesi 19 civarındadır. 2008’de bu endeks 90’a kadar çıkmıştı. Geçmiş diğer küresel krizlerde ise en yüksek 45 civarını görmüştü. Fakat şu an 12 civarında bulunuyor. Yani küresel piyasalarda stres dibe vurmuş durumda. Durum böyle iken küresel borsaların ve ABD borsalarının daha ne kadar yukarı gidebileceği konusunda endişeler oluşabilir ve bir satış dalgasının tetiklenmesiyle bu borsalarda yüzde 5’leri geçen düşüşler olabilir. İşte bu nedenlerden dolayı, ABD endekslerini izlemek bu dönemde daha anlamlı görünüyor. ABD endekslerinde önemli bir haber ya da sebep yokken %2’nin üzerinde bir günlük düşüş durumunda diğer borsalarda da benzer hareketler görülebilir.
- Sonuç olarak, aslında iç ekonomik ve finansal dinamiklerimiz normale dönüyor. Eğer küresel risk iştahı bozulmadan devam eder, ya da birkaç hafta daha sürerse, BIST-100 endeksi de yeniden düştüğü seviyelere yaklaşır.
Sizlere şu an gördüğüm resmi elimden geldiği kadarıyla anlattım. Bu aşamada veya herhangi bir aşamada, ne zaman bir alım yaparsanız, katlanebileceğiniz zararı önceden belirlemelisiniz. Buna stop seviyesi diyoruz. Stop seviyeleri görüldüğünde nakde geçip beklemek daha anlamlıdır. Ayrıca, alım yaparken kendinize bir hedef belirlemelisiniz. Uzun vadeli yatırım yapan yatırımcıları dışarıda bırakırsak, eğer günlük alım satımlar yapıyorsanız, mutlaka kârı cebinize koyacağınız seviyeyi de önceden belirleyin. Örneğin bankalar yıllık %10 civarında faiz verirken, borsadaki yatırımlarında günlük al-sat yapan biri ki; aslında günlük al-sat iyi bir şey değildir, eğer yüzde 2-3 gibi kâr hedefleri koyarak hareket ederse daha iyi sonuçlar alır. Uzun vadeli yatırımcılara mesajım ise; “kendine hayrı olmayan şirketin yatırımcısına hayrı yoktur. Kendine hayrı olan şirket ise yatırım yapan ve yıllık bazda kârlarını en az ülkenin nominal büyüme oranı kadar artırabilen şirketlerdir.”
Bol kazançlı yatırımlar dilerim… Paranızın sağlığınızı bozmaması için stop ve kâr al hedeflerini unutmayınız.
