Cari denge = (Mal ihracatı gelirleri + satılan hizmetlerden sağlanan gelirler + diğer gelirler) – (mal ithalatı giderleri + satın alınan hizmetlere ödenen giderleri + diğer giderler) +/- cari transferler
Hizmetler; ulaştırma, turizm, haberleşme hizmetleri, inşaat hizmetleri, sigorta hizmetleri, mali hizmetler, kişisel, kültürel hizmetler gibi kalemlerden oluşur. Bunları yabancılara sunduğumuzda gelir, onlardan aldığımızda gider olur. Gelirler; doğrudan yatırım, portföy yatırımları ve diğer yatırımlardan elde edilen faiz, hisse geliri, kâr payı, gelir gibi tutarları içermektedir. Bu gelirleri yabancılardan elde ettiğimizde gelir, yabancılara ödediğimizde gider yazarız. Cari transferler (Karşılıksız transferler);örneğin yurtdışındaki işçilerimizin gönderdiği paralar bu kategoriye girer.
Türkiye’nin Ocak 2012 yılı ödemeler dengesi sayıları şöyledir (milyar dolar):
|
İhracat:
|
11,0
|
|
İthalat:
|
16,9
|
|
Hizmet Gelirleri:
|
2,0
|
|
Hizmet Giderleri:
|
1,5
|
|
Diğer Gelirler:
|
0,3
|
|
Diğer Giderler:
|
0,9
|
|
Cari transferler:
|
0,0
|
Şimdi bunları yukarıdaki denklemlerde yerine koyarak cari dengeyi bulalım:
Cari denge = (11,0 + 2,0 + 0,3) – (16,9 + 1,5 + 0,9) + 0,0 = (13,3) – (19,3) + 0,0 = 6,0 Türkiye’nin 2012 yılındaki cari açığı 6 milyar dolardır (Ocak ayı ile birlikte 12 aylık birikimli cari açık tutarı da 77,1 milyar dolara ulaşmıştır.)
Ocak ayındaki 6 milyar dolarlık cari açık nasıl finanse edilmiştir? (milyar dolar)
|
Finans Hesabı
|
3,3
|
|
Yabancı Sermaye Yatırımı
|
0,8
|
|
Portföy Yatırımı
|
1,4
|
|
Diğer Yatırımlar
|
0,3
|
|
Net Hata ve Noksan
|
0,8
|
|
Rezervler
|
2,7
|
|
Toplam
|
6,0
|
6 milyar dolarlık cari açığın 0,8 milyar doları yabancı sermaye girişiyle, 1,4 milyar dolarlık bölümü yabancıların hisse senedi, tahvil gibi değerleri satın almasıyla, 0,3 milyar dolarlık bölümü yabancıların mevduat gibi alanlara para getirmesiyle, 0,8 milyar dolarlık bölümü kaynağı bilinmeyen gelirlerle finanse edilmiştir. Kalan 2,7 milyar dolarlık bölümü ise TCMB tarafından döviz rezervleri kullanılarak karşılanmıştır.
