Maalesef sıkıntılı ve stresli bir bayram sonrasına başlıyoruz.
Geçen cuma akşamı FITCH’in kararını dört gözle bekliyorduk ve beklentilere uygun olarak notumuzu değiştirmedi. Bu konuda neler söylediğine ilişkin ayrıntıları bugün gazetesindeki köşemde anlattım (okumak için tıklayınız). Normal şartlar altında, bu sabah FITCH’in olası etkilerini yazacaktım fakat dün başlayan olayların boyutları genişleyince piyasalar açısından bu olayların etkisi konusunda bir değerlendirme yapmak daha anlamlı olacaktır. Aslında piyasalar açısından görünümü vadelere ayırmak gerekir. Kısa vadede şu anki görünüm ama orta ve uzun vadede ABD ekonomisi ve FED belirleyici olacak.
Dün başlayan ve ülke geneline yayılan olayların dolar/TL kuru üzerindeki etkisi bu sabah itibariyle yavaş yavaş görülmeye başlandı. Cuma günü dolar endeksi (DXY) 86.75 seviyelerine çıktığında kur 2.3050 seviyelerine ulaşmıştı ve bizim piyasalar o sırada kapalıydı. Arife günü saat 12:30’da piyasalarımız kapandığı sırada dolar 2.2780 seviyelerindeydi. Fakat saat 15:30’da ABD’den eylül ayı tarım dışı istihdam verisi açıklandı. 215 bin kişinin iş bulması beklenirken, 248 bin kişinin iş bulduğu açıklandı. Ayrıca bir önceki ay 142 bin olan rakam 180 bine revize edildi. Buna ek olarak işsizlik oranının yüzde 6.1 olması beklenirken, yüzde 5.9’a düştüğü açıklandı. Bu veriler ABD ekonomisinin eylül ayında adeta bir istihdam patlaması yarattığını gösteriyordu. Arife günü öğleden sonra saat 15:30’da dolar endeksi (DXY) tüm dünyada çok sert bir yükseliş yaparak 85.50 seviyelerinden 86.74 seviyesine kadar yükseldi. Yani ABD Doları dünyanın diğer önemli para birimlerine karşı inanılmaz bir artış yaptı ve tam bu sırada dolar/TL kuru da 2.30 seviyesini yukarı geçerek 2.3070 seviyelerini gördü. Eğer arife günü öğleden sonra borsa açık olsaydı, herhalde en az 72 bin seviyelerine kadar sert bir düşüş görürdük ve birçok yatırımcı zararına satmak zorunda kalabilirdi. Cuma gecesi saat 23:00’de Fitch kararı açıklandığı sırada 2.2960 seviyelerinde olan dolar TL kuru, haberin duyulmasıyla beraber 2.2930-2.2940 aralığına kadar geriledi ama 2.2950’nin üzerinde bir kapanış yapmıştı.
Bayramın son iki günü (pazartesi ve salı) dolar/TL kuru 2.2650 seviyelerine kadar geriledi. Bunun temel sebebi dolar endeksinin 86.75 seviyelerinden 85.75 seviyelerine kadar sert gerilemesiydi. Bu sabah dolar/TL kuru 2.2845 seviyesinde bulunuyor ve sürekli bir yukarı hareket var. Bu arada Dolar endeksi de yukarı yönlü bir eğim sergiliyor. Normal şartlar altında eğer olaylar olmasaydı dolar/TL kurunu 2.2750 civarında bulabilirdik fakat görünen net bir resim var, son olaylar piyasalar üzerinde net olumsuz etki yapıyor. Bu yüzden borsanın da açılışta 73.400-73.850 arasında açılmasını bekleyebiliriz. FITCH’in olumlu kararının etkisini nötr hale getirecek bu olayların gün içinde kontrol altına alınması piyasalar açısından kötü başlayan bir günün olumlu sona ermesini sağlayabilir ama olayların nasıl gelişebileceği konusundaki belirsizlik ve tahmin edilemezlik nedeniyle bu aşamada piyasanın yönünü tahmin etmeye çalışmak çok anlamlı değil. Küresel borsalarda dün net satışlar vardı. IMF’nin küresel büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize etmesi bunun en önemli sebebiydi. Ayrıca Almanya’da sanayi üretiminin yüzde 4 düşerek son beş yılın en sert düşüşünü yapması Avrupayı olumsuz etkiledi. Bu akşam FED’in yaptığı son toplantının ayrıntılı tutanakları açıklanacak. Dün FED üyesi Dudley, faiz artışına 2015 ortalarında başlanabileceğine dair sinyal verdi. Fakat toplantı tutanaklarındaki ayrıntılar daha önemli olacaktır. Bugün ayrıca Başbakan yardımcısı Ali Babacan Orta Vadeli Programı (OVP) açıklayacak. Böyle bir günde piyasalar üzerinde etkili olmasını beklemek yanlış olur. IMF’nin Türkiye’yi değerlendirme raporunda da en büyük risk olarak sermaye akışlarının zayıflaması olasılığı belirtildi. Gelecek yıllarda ekonomideki büyümenin yavaşlayacağı söylendi ve tasarrufların artırılması gerektiği vurgulanarak Kamu kesiminin faiz dışı fazlayı en azından GSYH’nın yüzde 2’si olarak belirlemesi gerektiğini belirtti.
Bu şartlar altında pozitif ve negatif faktörlerin hepsi ele alındığında resim çok olumsuz görünüyor. Bunu kurlardaki hareketlerden görüyoruz. Şu an piyasaların denklemine yeni bir parametre daha girdi. Bu da Kobani konusunda ortaya çıkan olaylardır. Borsa İstanbul bugün 73.500’ün altına düşebilir ve 71.000-72.500 aralığı da hafta içinde görülebilir. Ondan sonraki trendi belirleyecek ana eksen ise dün patlak veren olayların kontrol altına alınması olacaktır. Açılışta herkes satma taraftarı olacağından, boşluk bırakarak düşüşle açılacağımızı, 73.600-74.000 aralığında bir süre yatay hareket edeceğimizi söyleyebiliriz. 73.500’ün altına geçilmesi durumunda da satışlar yeniden hız kazanarak endeksin 71.000-72.500 aralığını test etmesine neden olabilir.
