Türkiye’de esnaf olmak zordur. Bir yanda iş yapmaya çalışırsınız, öte tarafta ortağınız Maliye kazanmadığınızı vergilendirmeye uğraşır. Elbette esnafın da hatası vardır; onun üzerinden temsil yeteneği sergileyenlerin de… Ama yüzdesi düşük kalır.
Bugünlerde iç piyasanın daha da daralmasına paralel siftah sorunu yaşayan, taksitlerin sınırlandırılması ile bir darbe yiyen, ticari kredi bulamadığı için kredi kartı batağına saplanan esnafa derdin ne deseniz, özellikle büyükşehirlerde yanıt aynı olur: Marketler ve AVM’ler…
Bugünkü yazımda objektifi Anadolu’nun incisi Tokat’a çevirmek ve oradan büyük resme bakmak istedim. Şimdi Tokat esnafına kötek geliyor. Tokat’ta esnafın durumu zaten çok iyi değil. Aslında Türkiye’deki diğer esnaftan farklı bir görüntü vermiyor.
Ama şimdi açıldığı anda 60’ı aşkın iş kolunu olumsuz etkileyen AVM ile onlar da tanışacak. 60 milyon Avro harcanarak Tokat’ın ilk AVM’si açılıyor: Novada Tokat… Yaklaşık 600 bin nüfuslu şehirde yılda 5 milyon ziyaretçi çekmeyi planlıyor.
TESK verilerine göre ömrü 1 ile 3 yıl aralığına sıkışan ve 1 milyon 245 bini yok olan esnafın gözardı edildiği büyükşehirlerden sonra sıra Anadolu’ya geldi. Hesapsızca açılan AVM’lerin yok ettiği Türkiye’de, perakende yasası çıkmadan bu kontrolsüz yükseliş durdurulmalı.
Bundan yaklaşık 10 sene önce Trabzon örneğini hatırlıyorum. Dönemin Trabzon Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği Başkanı “Açmayın, siz de biz de batacağız” diye uyarmıştı. Çok kısa süre sonra korkulan oldu. Trabzon’da esnaf da, AVM de battı.
AVM ihtiyacını nüfusa düşen metrekare üzerinden hesaplayan, ama alım gücü, nüfus, esnaf sayısı, kredi kartı ile harcama gibi kriterleri gözardı eden Türkiye’de, İstanbul başta olmak üzere ortalık tam bir yangın yerine dönmüş vaziyette.
Önümüzdeki süreçte AVM’lerin kapandığına şahit olacağız. Nitekim bunun son örneği Bakırköy’de Town Center’da, Mecidiyeköy’de Profilo’da geldi. AVM’ye 150 milyon dolar istiyorlar; alan yok. İlgilenenler sadece arsasına bakıyor. Niye? Bina dikecek. İşin bu tarafı da ayrı trajedi…
Son birkaç yıldır da Anadolu’ya yayılıyorlar. Hem esnafı, hem de yastık altı paraları tehdit ediyorlar. Elbette AVM’ler de olmalı… Ama bu işin kurala bağlanana kadar durdurulması şart. Aksi takdirde topluca batışları izliyoruz.
Şimdi sıra Tokat’a geldi… 600 binlik şehirde yılda 5 milyon ziyaretçi… Bu hesapla esnafa uğrayan olmaz. Yapmayın… Borç paralarla, yani krediyle alınarak yapılanın, fahiş kiraların ödendiği bu gidişata fren koyun.
Çünkü kuralsızlık, en kötü kuraldan bile daha büyük tahribat yaratıyor. Tokat, tokatın büyüğünü yemeden, konuyu masaya yatırın. Yoksa önemsemediğiniz ve yok olmasını izlediğiniz kesim, bu ülkenin taşıyıcı kolonlarından biri olan esnaf. Bina çökecek…
